अनपेक्षित खर्च, जसे की अचानक आलेले मोठे हॉस्पिटल बिल, किंवा नोकरी जाणे, यामुळे तुमच्या महिन्याचे बजेट (Budget) लगेच कोलमडून पडते. अनेकदा लोक अशा खर्चासाठी क्रेडिट कार्ड किंवा वैयक्तिक कर्ज (Personal Loan) घेतात, ज्यामुळे कर्जाचा डोंगर वाढतो.
म्हणूनच, भविष्यातील कोणत्याही आर्थिक आपत्कालीन परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी प्रत्येक व्यक्तीकडे 'इमर्जन्सी फंड' (आपत्कालीन निधी) असणे अत्यंत आवश्यक आहे. हा फंड तुम्हाला आर्थिक ताण आणि कर्जाच्या जाळ्यातून बाहेर काढण्यासाठी महत्त्वाचे सुरक्षित कवच म्हणून काम करतो.
इमर्जन्सी फंड म्हणजे काय?
इमर्जन्सी फंड म्हणजे तुमच्या नियमित बचतीतून वेगळी ठेवलेली आणि फक्त वैद्यकीय खर्च किंवा नोकरी गेल्यास उत्पन्नाचे साधन संपेपर्यंत वापरण्यासाठी बाजूला ठेवलेली रक्कम. ही रक्कम निवृत्ती योजना किंवा मुलांच्या शिक्षणासारख्या दीर्घकालीन उद्दिष्टांसाठी (Long-term Goals) ठेवलेल्या बचतीला धक्का लागू देत नाही.
तज्ज्ञांच्या मते, हा फंड तुमच्या मासिक खर्चाच्या किमान 3 ते 6 महिन्यांसाठी पुरेल इतका असावा. स्वयं-रोजगार ( करणाऱ्यांसाठी किंवा कुटुंबात तुम्ही एकटेच कमावते असल्यास, हा फंड 12 महिन्यांच्या खर्चाएवढा ठेवणे अधिक सुरक्षित मानले जाते.
6 महिन्यांचा 'इमर्जन्सी फंड' तयार करण्याचे सोपे नियोजन
तुमच्या 6 महिन्यांच्या खर्चाएवढा फंड तयार करण्यासाठी खालील सोप्या टप्प्यांचा वापर करा:
- आपले लक्ष्य निश्चित करा:
सर्वप्रथम, तुमचा दर महिन्याचा भाडे, कर्ज हप्ते, किराणा, विमा यांसारखा आवश्यक खर्च निश्चित करा. उदाहरणार्थ, तुमचा मासिक खर्च 60,000 रुपये असल्यास, 6 महिन्यांसाठी तुमचा लक्ष्यित फंड 3,60,000 रुपये असेल.
2. मासिक टार्गेट आणि टाइमलाइन ठरवा:
हे लक्ष्य एका रात्रीत पूर्ण होणार नाही. जर तुम्हाला 12 महिन्यांत (1 वर्षात) 3,60,000 रुपयांचा फंड तयार करायचा असेल, तर तुम्हाला दरमहा किमान 30,000 रुपये बाजूला ठेवावे लागतील.
बचत वाढवा: अनावश्यक खर्च, जसे की वारंवार बाहेर जेवण करणे किंवा न वापरलेले मासिक सबस्क्रिप्शन रद्द करून, बचत वाढवा.
3. स्वतंत्र खाते आणि स्वयंचलित बचत (Auto-Save):
हा निधी नियमित बचत खात्यात न ठेवता, एका वेगळ्या उच्च-व्याज बचत खात्यात (High-interest Savings Account) किंवा लिक्विड म्युच्युअल फंडात (Liquid Mutual Fund) ठेवा. यामुळे पैसे सुरक्षित राहतील आणि तुम्ही दैनंदिन खर्चासाठी ते काढणार नाही.
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, पगार जमा होताच, तुमच्या पगाराच्या खात्यातून इमर्जन्सी फंड खात्यात रक्कम आपोआप जमा होण्याची सोय सेट करा.
4. बोनसचा योग्य वापर:
तुम्हाला मिळालेला बोनस, इन्कम टॅक्स रिफंड किंवा इतर कोणतीही अनपेक्षित रक्कम पूर्ण खर्च करण्याऐवजी, त्याचा मोठा हिस्सा थेट इमर्जन्सी फंडात जमा करा. यामुळे तुम्ही आपले लक्ष्य वेगाने गाठू शकता.
लक्षात ठेवा, हा फंड एकदा तयार झाल्यावर, तो फक्त खऱ्या आर्थिक आणीबाणीसाठीच वापरावा, इतर कोणत्याही खर्चासाठी नाही.
