भारतीयांसाठी सोने गुंतवणूक म्हणजे हळवा कोपरा. सणासुदीला सोने खरेदी करण्याबरोबरच गुंतवणुकीत देखील सोने भरवशाचे साधन ठरले आहे. सोन्याच्या दरात आपल्याला नेहमीच चढ-उतार पहायला मिळतात. यासाठी कोणते घटक किंवा बाबी कारणीभूत ठरतात ते आज आपण पाहूया.
Table of contents [Show]
मागणी आणि पुरवठा (Demand and Supply)
मागणी आणि पुरवठ्याच्या परिस्थितीचा परिणाम भारतातील सोन्याच्या दरावर होताना दिसतो. जास्त मागणी आणि कमी पुरवठा यामुळे भारतात सोन्याच्या दरात वाढ होते. जागतिक कमॉडिटी बाजारातील सोने दराचा प्रभाव दिसून येतो.
व्याजदर (Interest Rates)
सोन्याचे दर व्याजदरांवर अवलंबून असतात. वाढत्या व्याजदराचा परिणाम सोन्याच्या किंमतींवर नेहमीच होत असतो. सरकारी रोखे, बॉंड यांचे व्याजदर वाढले तर गुंतवणूकदार या पर्यायांकडे गुंतवणूक वगळतात. परिणामी सोन्यातील गुंतवणूक कमी होते. ज्यात सोने खरेदीत घट दिसून येते.
ज्वेलरी मार्केट्स (Jewellery Markets)
भारतात लग्नसमारंभ आणि इतर उत्सवांसाठी सोन्याच्या दागिन्यांचा भरपूर वापर केला जातो. विशेषत: पारंपरिक सेटअपमध्ये सोन्याच्या दागिन्यांचा मोठा साठा आहे. लग्नसराईच्या हंगामात सोन्याच्या किंमतीत तेजी दिसून येते.
चलनवाढ (Inflation)
महागाईचा वाढता दर म्हणजे घसरता चलन दर आणि रुपयाचे अवमूल्यन होय. दीर्घकाळ टिकते म्हणून ग्राहक सोन्यामध्ये गुंतवणूक करत असले तरी चलनवाढीसाठी सोने सुद्धा कारणीभूत ठरते.
सरकारचा राखीव साठा (Government Reserves)
रिझर्व्ह बँकेकडे सरकारकडील सोन्याचा साठा आहे. रिझर्व्ह बँकेकडून सोन्याची विक्री आणि खरेदी करते. सरकारने व्यवहार केलेल्या सोन्याच्या किंमती आणि प्रमाणानुसार सोन्याचे दर वाढताना किंवा कमी होताना दिसतात.
चलनातील चढ-उतार (Currency Fluctuation)
आंतरराष्ट्रीय बाजारात सोन्याचा व्यापार डॉलरमध्ये होतो. अमेरिकन डॉलर (अमेरिकन डॉलर) चे रूपांतर आयएनआरमध्ये (भारतीय राष्ट्रीय रुपया) करून आयात किंमती मोजल्या जातात. अमेरिकन डॉलर्सच्या किंमतींमध्येही चढ-उतार होतात, ज्यामुळे यूएसडी आणि आयएनआरमधील एकूण खर्चावर परिणाम होतो. अशा प्रकारे आयात किंमत, विक्री किंमत इत्यादींमध्ये दररोजचे चढ-उतार दिसतात.
आयात शुल्क (Import Duty)
जागतिक स्तरावर सोन्याच्या एकूण उत्पादनात भारतीयांचा वाटा १% पेक्षा कमी आहे. तरीही भारतात सोन्याची मागणी खूप जास्त आहे. एकूणच भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सोन्याचा ग्राहक आहे. अशा प्रकारे सोन्यावरील आयात शुल्काचा थेट परिणाम दैनंदिन विक्री किंमतीवर होतो.
