Hybrid Fund: हायब्रीड फंड म्हणजे काय?

हायब्रीड फंड म्हणजे - मालमत्ता वाटप, हे सहसंबंध आणि विविधीकरण. मालमत्ता वाटप ही विविध मालमत्ता वर्गांमध्ये संपत्ती कशी वितरित करायची हे ठरवण्याची प्रक्रिया आहे आणि परस्परसंबंध म्हणजे मालमत्तेच्या परताव्याची अभ्यासूपणा आहे आणि विविधीकरण म्हणजे पोर्टफोलिओमध्ये एकापेक्षा जास्त मालमत्ता असणे.

कमी सहसंबंध असलेल्या मालमत्ता एकत्र करून जोखीम कमी केली जाते. हायब्रिड म्युच्युअल फंड योजना बहुविध मालमत्ता वर्गांमध्ये गुंतवणुकीत विविधता आणून किमान संभाव्य जोखमीवर जास्तीत जास्त परतावा मिळवण्याचा प्रयत्न करतात.

फंडाच्या गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट आणि बाजाराची स्थिती लक्षात घेऊन प्रत्येक मालमत्ता वर्गाचे वाटप फंड व्यवस्थापकाद्वारे ठरवले जाते.

हायब्रीड फंडाचे प्रकार

मल्टी अॅसेट ऍलोकेशन फंड(Multi Asset Allocation Fund ): 

या योजनांमध्ये किमान तीन मालमत्ता वर्गांमध्ये प्रत्येक मालमत्ता वर्गामध्ये किमान १० टक्के गुंतवणूक असणे आवश्यक आहे. हा फंड गुंतवणूकदारांना अधिक मालमत्ता वर्गांमध्ये गुंतवणुकीसाठी सुविधा देतात आणि फंड व्यवस्थापकाच्या दृष्टिकोनावर आधारित, मालमत्ता वाटप ठरवले जाते.

बॅलन्स्ड हायब्रिड फंड(Balanced Hybrid Fund): 

या योजना इक्विटी आणि डेट अॅसेट प्रकारात किमान ४० आणि कमाल ६० टक्के गुंतवणूक करतात. इक्विटी अॅसेट क्लासमधील गुंतवणुकीद्वारे दीर्घकालीन भांडवल निर्मिती आणि कर्ज वाटपाद्वारे जोखीम संतुलित करणे हे उद्दिष्ट आहे. योजनांच्या या श्रेणीमध्ये लवादाला परवानगी नाही.

आक्रमक हायब्रीड फंड(Aggressive Hybrid Funds): 

या योजनांना इक्विटी मालमत्ता वर्गात किमान ६५ टक्के आणि कमाल ८० टक्के आणि कर्ज मालमत्ता वर्गात २० ते ३५ टक्के गुंतवणूक करणे बंधनकारक आहे. ते कर्जाच्या छोट्या वाटपाद्वारे कमी जोखमीवर उच्च परतावा मिळण्याची शक्यता प्रदान करतात. इक्विटी-केंद्रित योजनांवर लागू होणाऱ्या कर आकारणीचा त्यांना फायदा होतो.

डायनॅमिक अॅसेट अॅलोकेशन किंवा बॅलन्स्ड अॅडव्हांटेज फंड(Dynamic Asset Allocation or Balanced Advantage Fund): 

या योजना खरोखर डायनॅमिक आहेत आणि १०० टक्के डेट ते १०० टक्के साधारण शेअर मालमत्ता वर्गात बदलू शकतात. फंडाद्वारे उपयोजित आर्थिक मॉडेलच्या शिफारशीच्या आधारे मालमत्ता वाटप निश्चित करून मालमत्तेचे  वाटप स्वयंचलित केले जाते.

कंझर्व्हेटिव्ह हायब्रिड फंड(Conservative Hybrid Fund): 

या योजनांना त्यांच्या एकूण मालमत्तेपैकी १० ते २५ टक्के रक्कम इक्विटी आणि इक्विटी-संबंधित साधनांमध्ये गुंतवणे आवश्यक आहे. उर्वरित ७५ ते ९० टक्के रक्कम कर्ज साधनांमध्ये गुंतवायची आहे. या फंडांचे उद्दिष्ट पोर्टफोलिओच्या कर्ज घटकातून उत्पन्न मिळवणे आणि एकंदर अधिक परताव्यासाठी लहान साधारण भाग घटक वापरतात. कर्ज आणि परतावा शोधत असलेल्या लोकांसाठी हा एक चांगला पर्याय आहे आणि थोडासा अतिरिक्त जोखीम घेण्यास तयार आहेत.

इक्विटी सेव्हिंग्ज फंड(Equity Savings Fund): 

हे फंड इक्विटी, डेरिव्हेटिव्ह्ज आणि डेटमध्ये गुंतवणूक करून जोखीम आणि परतावा संतुलित करण्याचा प्रयत्न करतात. डेरिव्हेटिव्ह्ज दिशात्मक इक्विटी एक्सपोजर कमी करतात, ज्यामुळे अस्थिरता कमी होते आणि स्थिर परतावा निर्माण होतो. इक्विटी मालमत्ता वाढ आणि कर्ज प्रदान करते आणि उत्पन्न नियमित स्थिर परतावा प्रदान करते. या योजना इक्विटी मालमत्तांमध्ये ६५ ते १०० टक्के आणि कर्ज मालमत्ता वर्गात ० ते ३५ टक्के गुंतवणूक करतात.

आर्बिट्राज फंड(Arbitrage Fund): 

लवाद धोरण म्हणजे रोख बाजारात खरेदी करणे आणि फ्युचर्स मार्केटमध्ये एकाच वेळी विक्री करणे हे दोन्ही बाजारांमधील किंमतीतील फरकाद्वारे परतावा निर्माण करणे. हे उत्पन्न साधनांद्वारे केले जाते. एकाच वेळी खरेदी आणि विक्री होत असल्याने इक्विटी मालमत्ता वर्गाची अस्थिर होत नाही आणि स्थिर कर्जासारखा परतावा निर्माण होतो. या योजना इक्विटी मालमत्तांमध्ये ६५ ते १०० टक्के आणि कर्ज मालमत्ता वर्गात ० ते ३५ टक्के गुंतवणूक करतात. हा फंड कमी-जोखीम असलेल्या गुंतवणूकदारांसाठी योग्य आहे. जो उच्च अस्थिरतेच्या कालावधीत इक्विटी कर आकारणीसह कर्जासारखे परतावा देतो.

हायब्रीड फंडांमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी विचारात घेण्यासारख्या गोष्टी

इतर कोणत्याही गुंतवणुकीप्रमाणे, गुंतवणुकीचा निर्णय घेण्यापूर्वी गुंतवणुकीची जोखीम, अपेक्षित परतावा, गुंतवणुकीचे सीमा आणि खर्च यासारखे विविध मानदंड समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.

परतावा(refund): 

हायब्रिड फंड हमी परतावा देत नाहीत. त्यांचा परतावा अंतर्निहित गुंतवणुकीच्या कामगिरीवर परिणाम होतो. संतुलित आणि पुराणमतवादी-देणारं हायब्रीड फंडाच्या तुलनेत आक्रमक ओरिएंटेड हायब्रीड फंडाचा परतावा इक्विटी मार्केटशी अधिक संबंधित असेल. वाढत्या बाजारपेठेत, त्याची कामगिरी १००% इक्विटी वाटप असलेल्या फंडांपेक्षा मागे पडते आणि घसरलेल्या बाजारपेठेत, ते शुद्ध इक्विटी फंडांपेक्षा जास्त कामगिरी करते.

जोखीम(risk):  

हायब्रीड फंडातील गुंतवणूक जोखीममुक्त नसते. हायब्रीड फंडातील जोखीम प्रामुख्याने पोर्टफोलिओमधील इक्विटी होल्डिंगच्या प्रमाणात अवलंबून असते. इक्विटी घटक जितका जास्त तितका फंड जोखमीचा. इक्विटी मार्केटचा विभाग ज्यामध्ये फंड गुंतवणूक करतो. कर्ज-केंद्रित निधीच्या बाबतीत, कर्जाचा भाग व्याज उत्पन्नासाठी किंवा भांडवली नफ्यासाठी व्यवस्थापित केला जातो की नाही यावर जोखीम परिभाषित केली जाईल. ज्या फंडाला त्याचा परतावा मुख्यत्वे डेट सिक्युरिटीजच्या व्याज उत्पन्नातून मिळतो तो किमतीच्या वाढीव नफ्यावर अवलंबून असलेल्या फंडापेक्षा कमी जोखमीचा असू शकतो.

टाइम होरायझन(Time Horizon): 

हायब्रीड फंड हे ३-५ वर्षांच्या मध्यम-मुदतीच्या काळासाठी योग्य आहेत. जितका कालावधी अधिक तितकी जास्त स्थिरता व उच्च परतावा मिळण्याची शक्यता जास्त असते.

खर्च(expenses): 

इतर म्युच्युअल फंडांप्रमाणे, हायब्रीड फंड देखील खर्चाचे प्रमाण म्हणून ओळखले जाणारे शुल्क आकारतात. खर्चाचे प्रमाण जितके कमी असेल तितके गुंतवणूकदारांसाठी चांगले.

गुंतवणूक धोरण(Investment Policy): 

निवडलेल्या मालमत्तेचे संयोजन, प्रत्येक मालमत्तेतील प्रमाण आणि गुंतवणूक शैली फंड व्यवस्थापकांद्वारे निर्धारित केली जाते.

हायब्रीड फंडाचे फायदे

एकाच फंडाद्वारे अनेक मालमत्ता प्रकारात गुंतवणूक करणे: हायब्रीड म्युच्युअल फंडाचा एक स्पष्ट फायदा म्हणजे वेगवेगळ्या मालमत्ता वर्गांची गरज भागवण्यासाठी वेगवेगळ्या फंडांमध्ये गुंतवणूक करण्याऐवजी, गुंतवणूकदार एकाच उत्पादनात अनेक मालमत्ता वर्गात प्रवेश करू शकतो.

सक्रिय जोखीम व्यवस्थापन(Proactive risk management): 

या फंडाचा पोर्टफोलिओ विविधीकरण आणि मालमत्ता वाटपाद्वारे सक्रिय जोखीम व्यवस्थापन प्रदान करते.

वैविध्य(diversity): 

ते केवळ मालमत्ता वर्गांमध्येच नव्हे तर मालमत्ता वर्गातील उप-वर्गांमध्ये देखील पोर्टफोलिओमध्ये विविधता आणतात.

विविध जोखीम प्रोफाइलची पूर्तता करते(Meets different risk profiles): 

हा फंड जोखीम घेणार्‍यांसाठी इक्विटी-केंद्रित योजना आहेत आणि जोखीम-विरोध करणार्‍यांसाठी कर्ज देणार्‍या योजना आहेत आणि ज्यांना निश्चित मालमत्तेच्या वाटपावर टिकून राहायचे नाही परंतु ते न घेता आधारभूत बाजार दृश्ये हलवू इच्छित आहेत त्यांच्यासाठी डायनॅमिक अॅसेट ऍलोकेशन फंड आहेत.

कमी खरेदी करणे आणि जास्त विक्री करणे(Buying low and selling high): 

निधी व्यवस्थापक परवानगीयोग्य मर्यादेत मालमत्ता वाटप समायोजित करण्यासाठी पोर्टफोलिओचे पुनर्संतुलन करतात.

स्वयंचलित पुनर्संतुलन(Automatic rebalancing): 

निधी व्यवस्थापक आवश्यकतेनुसार पोर्टफोलिओचे पुनर्संतुलन करतो आणि गुंतवणूकदाराला त्याच्या शेवटी ते करावे लागत नाही.

सारांश

हायब्रीड म्युच्युअल फंड हा म्युच्युअल फंडाचा प्रकार आहे, जो एकापेक्षा जास्त मालमत्ता वर्गात गुंतवणूक करतात, विशेषत: इक्विटी आणि डेट मालमत्तांचे संयोजन आणि काहीवेळा त्यात सोन्याचाही समावेश होतो.

हायब्रीड फंडांमागील प्रमुख तत्त्वज्ञान म्हणजे मालमत्ता वाटप आणि विविधता. इक्विटी वाटपाद्वारे भांडवलाची प्रशंसा करणे आणि पोर्टफोलिओच्या कर्ज घटकाद्वारे अस्थिरता कमी करणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे.

हायब्रीड फंड हे मध्यम आणि आक्रमक अशा विविध स्तरांची जोखीम सहनशीलता देतात. ते इक्विटी मार्केटमधील नवीन गुंतवणूकदारांसाठी एक चांगला प्रवेश बिंदू म्हणून काम करतात, कोणत्याही विशिष्ट मध्यम-मुदतीच्या उद्दिष्टासाठी बचत करण्यासाठी देखील वापरले जाऊ शकतात.