नॅशनल पेन्शन सिस्टीम (NPS) ही एक सेवानिवृत्ती बचत योजना आहे जी सदस्यांना नियोजित बचतीचे योगदान देण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. ज्यामुळे पेन्शनच्या रूपात भविष्य सुरक्षित होते. भारतातील प्रत्येक नागरिकाला पुरेशी सेवानिवृत्ती उत्पन्न मिळवून देण्याच्या दृष्टीने ही सुविधा उपलब्ध करण्यात आली आहे.
‘पीएफआरडीए’च्या (Pension Fund Regulatory and Development Authority) अंतर्गत ग्राहक जमा झालेल्या पेन्शन संपत्तीचा काही भाग एकरकमी म्हणून काढू शकतात. PFRDA पेन्शन फंड रेग्युलेटरी अँड डेव्हलपमेंट अथॉरिटीद्वारे चालवली जाणारी ही योजना खातेदारांना कर वाचवण्याची संधी देखील देते. निवासी किंवा अनिवासी भारतीय नागरिक एनपीएस खाते उघडू शकतो. अर्जदाराचे वय 18 ते 70 वर्षांच्या दरम्यान असावे. अर्जदाराने फॉर्म सबमिट केल्याच्या तारखेनुसार केवायसी नियमांचे पालन केले पाहिजे.
NPS खात्याचे फायदे
सर्वांना परवडणारी गुंतवणूक योजना (Cost Friendly)
NPS ही जगातील सर्वात कमी खर्चात गुंतवणूक करता येणारी पेन्शन योजना मानली जाते. ‘एनपीएस’चे प्रशासकीय शुल्क आणि निधी व्यवस्थापन शुल्क देखील सर्वात कमी आहे.
हाताळण्यास सोपी आणि लवचिक (Easy and Flexible)
अर्जदारांना भारतातील मुख्य पोस्ट कार्यालयांमधून चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही एसह खाते उघडून कायमस्वरूपी सेवानिवृत्ती खाते क्रमांक अर्थात Permanent Retirement Account Number (PRAN) मिळवणे आवश्यक आहे. अर्जदार स्वतःच्या गुंतवणुकीचा पर्याय आणि पेन्शन फंड निवडू शकतो किंवा चांगला परतावा मिळवण्यासाठी ऑटो पर्याय निवडू शकतो.
कोणत्याही ठिकाणीहून ऑपरेट करता येते (Portable)
अर्जदार देशातील कोणत्याही ठिकाणावरून खाते ऑपरेट करू शकतो. अर्जदार ज्याच्याकडे नोंदणीकृत आहे, त्या व्यक्तीने शहर, नोकरी इत्यादी बदलले तरीही eNPS द्वारे माहिती अपडेट करता येते. ग्राहकाला रोजगार मिळाल्यास खाते सरकारी क्षेत्र, कॉर्पोरेट मॉडेल सारख्या इतर कोणत्याही क्षेत्रात ट्रान्सफर केले जाऊ शकते.
NPS मध्ये दोन प्रकारची पेन्शन खाती ऑफर केली जातात.
- NPS टियर I - हे पेन्शन खाते आहे ज्यात पैसे काढण्यावर बंधने आहेत.
- NPS टियर II - आर्थिक आपत्कालीन परिस्थिती पूर्ण करण्यासाठी हे बचत खाते काढता येऊ शकते.
NPS खातेधारकांना कराचे लाभ मिळतात, परंतु NPS ची संपूर्ण रक्कम करमुक्त नसते.
1) एनपीएस खातेधारक स्वतःच्या स्तरावर कलम 80 सीसीडी (1) आणि कलम 80 सीसीडी (1 बी) अंतर्गत कर सूट घेऊ शकतो.
2) जर खातेदार कोणत्याही नोकरीत असेल तर कंपनीला मूळ पगारावर 10% चा वेगळा लाभ मिळू शकतो.
3) टियर 1 एनपीएस खात्यात जमा केलेल्या रकमेवर एका वर्षात 1.5 लाख रुपयांपर्यंत कर लाभ मिळू शकतो.
4) टियर 1 खात्यात जमा केलेल्या 1.5 लाख रुपयांवर तुम्ही कपातीचा दावा करू शकता.
5) एनपीएस खातेदार एका वर्षात जास्तीत जास्त 50,000 रुपयांचा कर लाभ घेऊ शकतो.
6) गुंतवणूकदार एनपीएसमध्ये (Investment scheme) विविध प्रकारच्या सवलतींचा लाभ घेऊ शकतात.
7) मुदतपूर्तीच्या वेळी गुंतवणूकदार कर सवलतींचा लाभ (Income tax benefit) घेऊ शकतात.
8) या योजनेत जमा झालेल्या रकमेला आयकरातून सूट मिळते.
9) गुंतवणुकीच्या वेळी कोणीही आयकर सवलतींचा लाभ घेऊ शकतात.
