नोकरी सरकारी असो की खाजगी, प्रत्येक कर्मचाऱ्याला त्याच्या पगार आणि भत्त्यांबद्दल खूप उत्सुकता असते. खासगी क्षेत्रात नोकऱ्या बदलण्याचा ट्रेंड अधिक असला तरी, जे दीर्घकाळ कोणत्याही एका कंपनीशी संबंधित आहेत त्यांनाही अनेक फायदे मिळतात. ग्रॅच्युइटी (Graduity) हा असाच एक फायदा आहे. ही रक्कम सरकारी आणि खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना ठराविक कालावधीपेक्षा जास्त काळ काम केल्याबद्दल एकरकमी दिली जाते. अशा स्थितीत किती दिवस काम केल्यानंतर त्याचा लाभ कर्मचाऱ्याला दिला जातो, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. याबाबत वेगवेगळे नियम असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. सामान्यत: असे मानले जाते की जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने एकाच नियोक्त्यासोबत 5 वर्षे सतत काम केले तर त्याला ग्रॅच्युइटी मिळण्याचा अधिकार आहे. मात्र, असे नाही. ग्रॅच्युइटी कायद्याच्या कलम 2A मध्ये स्पष्टपणे नमूद केले आहे की जर एखाद्या व्यक्तीचा सेवा कालावधी 4 वर्षे 240 दिवस (सुमारे 4 वर्षे 8 महिने) असेल तर तो ग्रॅच्युइटीचा हक्कदार असेल. हा कालावधी केवळ 5 वर्षे मानला जाईल. लक्षात ठेवा की सामान्य परिस्थितीत काम करणार्‍या कर्मचार्‍यांनी 4 वर्षे 8 महिन्यांपेक्षा कमी कालावधीसाठी एक दिवस काम केले असेल तर त्यांना ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळणार नाही.
अशा कर्मचाऱ्यांना अधिक सूट
ग्रॅच्युइटी कायद्यांतर्गत खाणी आणि बोगद्यांमध्ये काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसारख्या भूमिगत काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना आणखी सूट देण्यात आली आहे. जर अशा कर्मचार्‍यांनी एकाच नियोक्त्यासोबत 4 वर्षे 190 दिवस काम केले असेल, तर ते ग्रॅच्युइटीचे पात्र असतील. हे लक्षात ठेवावे लागेल की ग्रॅच्युइटी त्याच कंपनी किंवा मालकाकडून दिली जाईल जिथे 10 पेक्षा जास्त कर्मचारी काम करतात.
नोटीस देखील समाविष्ट केली जाईल
या संदर्भात गुंतवणूक सल्लागार बळवंत जैन सांगतात की, तुम्ही नोकरी करता तेव्हा तुमच्या रुजू झाल्यापासून ते राजीनामा किंवा सेवानिवृत्तीपर्यंतचा कालावधी तुमचा सेवेचा कालावधी मानला जातो. साहजिकच, जर तुम्ही नोकरी बदलण्यासाठी नोटीस पीरियड दिला असेल आणि त्यादरम्यान तुमचा ग्रॅच्युइटीचा कालावधीही संपत असेल, तर तुम्हाला त्याचा पूर्ण फायदा मिळेल. म्हणजेच, तुमच्या सेवेमध्ये नोटिस कालावधी देखील जोडला जाईल, कारण या काळात तुम्हाला नियोक्त्याकडून पगार मिळेल.
नोटीस कालावधीचे गणित काय आहे?
समजा तुम्ही एका कंपनीत 4 वर्षे 6 महिने काम केले आहे आणि आता तुम्हाला नोकरी बदलायची आहे. यासाठी, नियोक्त्याच्या नियमांनुसार, तुम्हाला 2 महिन्यांचा नोटिस कालावधी द्यावा लागेल. अशा प्रकारे, जर पाहिले तर, त्या कंपनीतील तुमची एकूण सेवा 4 वर्षे आणि 8 महिने पूर्ण होईल, कारण कंपनी तुम्हाला नोटीस कालावधीतही पगार देते. त्यामुळे, तुमचा एकूण सेवा कालावधी ग्रॅच्युइटीच्या कक्षेत येईल आणि तुम्हाला त्याचा पूर्ण लाभ दिला जाईल.
