महिलांना व्यवस्थीतरीत्या उद्योग चालू करण्यासाठी आणि तो टिकवून ठेवण्यासाठी आवश्यक आर्थिक सहाय्य मिळवण्याचे आव्हान अनेकदा असते. "महिला उद्योजकांना वित्तपुरवठा करण्यात मदत करणे" हे केवळ एक वाक्प्रचार नाही तर त्यावर कृती करुण मदत करणे आवश्यक आहे. चला तर व्यवसायातील महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाचा मार्ग मोकळा करू शकतील अशा प्रमुख धोरणांचा आणि उपायांचा शोध घेऊया.
Table of contents [Show]
महिला उद्योजक रुपाली यांची कथा जाणुन घ्या
महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील एका शेतकऱ्याची मुलगी रुपाली हिचे लहान वयातच लग्न झाले. तिने मुलांचे संगोपन करताना पतीला चामड्याच्या उत्पादनाच्या व्यवसायात साथ दिली. रुपालीला स्वत:चा उद्योग सुरू करण्याची इच्छा होती त्यामुळे तिने चामड्यावर आधारित वाद्यन‍िर्मीती करण्याचा न‍िर्णय घेतला, परंतु आर्थिक ओळखपत्रांशिवाय रुपालीला निधी उभारणे एक आव्हान बनले. शेवटी ग्रामीण महिलांना सहज कर्ज उपलब्ध करून देणार्‍या Mann Deshi बँकेने रुपालीला रु.२०,००० चे कर्ज दिले.
मात्र, रुपालीने भांडवलाच्या पलीकडे अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागला. हा व्यवसाय पुरुषप्रधान असल्यामुळे तिने व्यवसाय त्याग करण्याचा विचार केला. एंटरप्राइझ चालवण्याच्या मन देशी सत्रात सहभागी होणे हे परिवर्तनकारी ठरले. चिकाटीने प्रेरित होऊन रूपालीने कलाकुसर शिकली, तिची व्यावसायिक कौशल्ये सुधारली आणि हळूहळू तिने व्यवसायाचा विस्तार केला. आज, तिच्या एंटरप्राइझमध्ये १० महिला कार्यरत आहेत आणि त्या मासिक २,००० ऑर्डर पूर्ण करतात.
1. संस्थात्मक आणि सामाजिक अडथळे तोडूण जोखीम व्यवस्थापित करणे
महिलांना येणारी आव्हांने | त्यावरील उपाय |
| वित्तीय संस्था अनेकदा औपचारिक आर्थिक इतिहासावर अवलंबून असतात, ज्यामुळे महिलांसाठी विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांसाठी कर्ज सुरक्षित करणे आव्हानात्मक बनते. सामाजिक निकष देखील महिलांना त्यांच्या उद्योजकीय कामांपेक्षा कौटुंबिक जबाबदाऱ्यांना प्राधान्य देण्यासाठी दबाव आणतात ज्यामुळे जोखीम-प्रतिकूल वातावरण तयार होते. |
|
2. क्षमता निर्माण: शाश्वत वाढीसाठी कौशल्यांचे पालनपोषण
महिलांना येणारी आव्हांने | उपाय |
| तांत्रिक, व्यवसाय व्यवस्थापन आणि आर्थिक कौशल्यांचा अभाव शहरी आणि ग्रामीण भागातील महिला उद्योजकांना अडथळा आणतो. डिजिटल विभाजनामुळे ही आव्हाने आणखी वाढतात. |
|
3. बाजारपेठांमध्ये प्रवेश
महिलांना येणारी आव्हांने | उपाय |
| बाजारपेठेतील मर्यादित प्रवेश महिला उद्योजकांना त्यांच्या कौशल्यांचे शाश्वत कमाईमध्ये रुपांतर करण्यापासून प्रतिबंधित करते. |
|
रुपालीचा प्रवास स्पष्ट करतो की आर्थिक अडथळ्यांवर मात करून आव्हानांना सामोरे जावे. सर्वसमावेशक रणनीतीमध्ये वित्त, क्षमता वाढवणे आणि बाजाराशी संबंधित उपायांचा समावेश होतो. अश्या पध्दतीने मदत करुन ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांना शाश्वत परिवर्तनाला चालना देऊ शकता.
