Table of contents [Show]
करांचं मोजमाप आणि नियोजन
FY असं तुम्ही अनेकवेळा ऐकलं असेल. हे FY (Financial year) म्हणजे आर्थिक वर्षाचं संक्षिप्त रूप आहे. करनिर्धारकानं आर्थिक वर्षासाठी करांचं मोजमाप आणि नियोजन करणं गरजेचं आहे. मात्र प्राप्तिकर रिटर्न पुढच्या वर्षी किंवा मूल्यांकन वर्ष भरणं आवश्यक आहे. जसं की, सध्याच्या आर्थिक वर्षात (FY) म्हणजेच 2022-23 या कालावधीत मिळालेलं उत्पन्न हे 1 एप्रिल 2022 ते 31 मार्च 2023पर्यंत मिळालेले उत्पन्न आहे. 1 एप्रिल 2022 ते 31 मार्च 2023 या कालावधीत तुम्ही कमावलेल्या कोणत्याही पैशाला फक्त आर्थिक वर्ष 2022-23मध्ये कमावलेलं उत्पन्न असं संबोधलं जातं.
मूल्यांकन वर्ष म्हणजे काय?
तुम्हाला दिलेल्या आर्थिक वर्षात तुम्हाला मिळालेल्या पैशावर कर आकारला जातो. हा जो काही कालावधी आहे, त्याला मूल्यांकन वर्ष (Assessment Year) म्हटलं जातं. याचा कालावधी 1 एप्रिल ते 31 मार्चदरम्यान आहे. संबंधित मूल्यांकन वर्षात तुम्ही तुमचं आयकर विवरणपत्र भरणं गरजेचं आहे. आर्थिक वर्षानंतरचं वर्ष हे मूल्यांकन वर्ष म्हणून ओळखले जाते. म्हणजे मागच्या वर्षाच्या उत्पन्नाचं मूल्यांकन आयटीआर दाखल करण्याच्या उद्देशानं केलं जातं त्या कालावधीला मूल्यांकन वर्ष म्हटलं जातं.
विशिष्ट परिस्थितीत बदलू शकतं आर्थिक वर्ष
मूल्यांकन वर्ष 2023-24मध्ये, चालू आर्थिक वर्ष 2022-23 म्हणजे 1 एप्रिल 2022 ते 31 मार्च 2023मध्ये मिळवलेलं उत्पन्न करपात्र असेल म्हणजे 1 एप्रिल 2023 ते 31 मार्च 2024. मूल्यांकन वर्ष 2023-24मध्ये आर्थिक वर्ष 2022-23मध्ये प्राप्त झालेले उत्पन्न (म्हणजे 1 एप्रिल 2022 ते 31 मार्च 2023पर्यंत) करपात्र असेल (म्हणजे 1 एप्रिल 2023 ते 31 मार्च 2024 पर्यंत). आपल्या देशात आर्थिक वर्ष 1 एप्रिल रोजी सुरू होतं आणि 31 मार्च रोजी संपतं. मूल्यांकन वर्ष 2023-24 हे आर्थिक वर्ष 2022-23साठी पुनरावलोकन वर्ष असेल. तर काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये, आर्थिक वर्ष मागच्या वर्षापासून बदलू शकते.
आर्थिक वर्ष आणि मूल्यांकन वर्षामधला फरक
एखाद्या व्यक्तीचं आर्थिक वर्ष हे वर्ष असते त्यामध्ये त्याला किंवा तिला कर उद्देशांसाठी पैसे मिळतात. मूल्यांकन वर्ष हे आर्थिक वर्षानंतरचं वर्ष असतं. यामध्ये मागील वर्षाच्या महसुलाचं मूल्यांकन केलं जातं तसंच कर गोळा केला जातो. त्यासोबतच इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) दाखल केला जातो. 1 एप्रिल 2022 या वर्षापासून सुरू होणारं आणि 31 मार्च 2023 रोजी संपणारं आर्थिक वर्ष 2022-23 असं आर्थिक वर्ष म्हणून ओळखले जातं. मूल्यांकन वर्ष आर्थिक वर्ष संपल्यानंतर सुरू होतं. म्हणून मूल्यांकन वर्ष 2023-24 हे आर्थिक वर्ष 2022-23साठी मूल्यांकन वर्ष असणार आहे.
आयटी रिटर्न फॉर्ममध्येही असतं मूल्यांकन वर्ष
कोणत्याही आर्थिक वर्षाच्या महसुलाची गणना आणि पुढील वर्षात कर आकारला जात असल्याने, मूल्यमापन वर्ष आणि आयकर फॉर्ममध्ये एक मूल्यांकन वर्ष समाविष्ट करण्यात आलेलं आहे. तो भरल्याशिवाय उत्पन्नावर कर लावता येवू शकत नाही. वर्षभरात केव्हाही प्रतिकूल परिस्थितीचा सामना करावा लागू शकतो.वर्षाच्या सुरुवातीस, मध्ये किंवा वर्षाच्या शेवटीदेखील प्रतिकूल परिस्थिती निर्माण होऊ शकते. त्यामुळे आयकर विवरणपत्र भरताना मूल्यांकन वर्ष निवडणं गरजेचं आहे.
