ज्याप्रमाणे म्युच्युअल फंडची कोणतीही स्कीम अनेक गुंतवणूकदारांकडून पैसे गोळा करुन शेअर्स आणि बॉन्डमध्ये गुंतवणूक करते, त्याचप्रमाणे REIT देखील गुंतवणूकदारांकडून पैसे उभारून रिटेल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक करते. रिट हे रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणुकीचे एक साधन आहे, म्युच्युअल फंड ज्या पद्धतीने काम करतात, त्याच पद्धतीने REIT (REAL ESTATE INVESTMENT TRUST) काम करतात. म्युच्युअल फंडची कोणतीही स्कीम गुंतवणूकदारांकडून पैसे गोळा करुन शेअर्स आणि बॉन्डमध्ये गुंतवणूक करते, त्याचप्रमाणे REIT देखील गुंतवणूकदारांकडून पैसे उभारून स्थावर मालमत्ता क्षेत्रातील विविध प्रोजेक्ट्समध्ये गुंतवणूक करते. यामुळे रिटला नियमित उत्पन्न मिळते. यासह, ज्या मालमत्तेमध्ये रिटने गुंतवणूक केली आहे त्याचे मूल्य सतत वाढत जाते. रिटलाही याचा फायदा होतो.
REIT गुंतवणूकदारांचे पैसे कुठे गुंतवते?(Where Does REIT Invest Money?
रिट व्यावसायिक मालमत्तांमध्ये गुंतवणूक करते. मॉल, शॉपिंग कॉम्प्लेक्स, बिझनेस पार्क, निवासी प्रकल्प इत्यादी या प्रकारच्या सांधनांमध्ये गुंतवणूक केली जाते. या गुंतवणुकीवर REIT कंपनीला भाडे स्वरुपात नियमित उत्पन्न मिळते.
REIT कसे काम करते? (How They Work)
REIT हे SEBI अंतर्गत येते. SEBIने REIT साठी 2015 मध्ये नियम बनवले होते. यात REIT च्या गुंतवणुकीशी संबंधित अटी निश्चित केल्या आहेत. REIT ला त्यांच्या निधीपैकी 80 टक्के रक्कम पूर्णपणे तयार आणि भाड्याने मिळणाऱ्या मालमत्तांमध्ये गुंतवणे आवश्यक आहे. नियमित उत्पन्न मिळवणे हा त्याचा उद्देश आहे. सेबी रिटशी संबंधित नियमांमध्ये वेळोवेळी आवश्यक बदल करत असते. SEBI च्या सूचनेनुसार, REIT ला त्याच्या उत्पन्नाच्या 90% युनिट गुंतवणूकदारांना (गुंतवणूकदार) वितरित करावे लागतात. ही रक्कम तो युनिटधारकांना लाभांश किंवा व्याजाच्या स्वरूपात देतो. हे गुंतवणूकदारांना त्यांच्या REIT मध्ये केलेल्या गुंतवणुकीवर नियमित उच्च परतावा मिळविण्याची चांगली संधी देते. कारण REIT मध्ये लाखो रुपये गुंतवण्याची गरज नाही, जेणेकरून सामान्य गुंतवणूकदार देखील त्याद्वारे रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूक करू शकेल आणि चांगला नफा मिळवू शकेल. बहुतेक आरईआयटी अशा मालमत्तांमध्ये गुंतवणूक करतात ज्यात नियमित उत्पन्न मिळवण्याची जास्त क्षमता असते. या कारणास्तव, गुंतवणूकदाराने पैसे गमावण्याचे टेन्शन घेण्याची गरज नाही, तज्ज्ञ देखील कुठे गुंतवणूक करायची हे ठरवतात.
किती किमान गुंतवणूक? (How much Minimum Investment)
REIT च्या सुरूवातीला किमान गुंतवणूक रक्कम रु 2 लाख होती. पण नंतर SEBI ने ते 50,000 रुपये केले. अलीकडेच सेबीने ती आणखी कमी करून 10,000-15,000 रुपये केली आहे. जेणेकरून अधिकाधिक गुंतवणूकदारांना REIT मध्ये गुंतवणूक करण्याची संधी मिळू शकेल. SEBI ने देखील किमान ट्रेडिंग लॉट 200 युनिट्सवरून कमी करून एक युनिट केले आहे. सध्या देशातील शेअर बाजारात दोन REIT सूचीबद्ध आहेत. यामध्ये एक दूतावास आणि दुसरी माइंडस्पेस समाविष्ट आहे. 2020-21 या आर्थिक वर्षात दोघांनीही त्यांच्या गुंतवणूकदारांना 6-7% परतावा दिला आहे. यासोबतच भविष्यात 12 ते 15% परतावा मिळण्याची शक्यता तज्ज्ञांनी व्यक्त केली आहे.
