सुप्रीम कोर्टाने काही दिवसांपूर्वीच लिव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स बद्दल मोठा निर्णय दिला. त्यात म्हटले आहे की लिव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स (LTA – Leave Travel Allowance) फक्त देशातील प्रवासासाठी मिळू शकतो. जर कोणी परदेशात प्रवास करत असेल तर तो या सहलीवर LTA चा दावा करू शकत नाही. आता ही बाब स्पष्ट झाली आहे. पण लिव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स (LTA – Leave Travel Allowance) म्हणजे काय? आणि त्याचा लाभ कोणाला आणि किती मिळतो? हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. चार्टर्ड अकाउंटंट आणि फायनान्शियल प्लॅनर गरिमा वाजपेयी यांच्याकडून हे संपूर्ण प्रकरण तपशीलवार समजून घेऊया.
लिव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्सवर कर सूट मिळते
LTA हा एक प्रकारचा भत्ता आहे, जो तुमच्या नियोक्त्याद्वारे (Employer) प्रदान केला जातो. जेव्हा एखादा कर्मचारी रजेवर असतो आणि तो प्रवास करतो तेव्हा एम्प्लॉयर प्रवास भत्ता देतो. या भत्त्यामध्ये कर्मचारी, पती-पत्नी, मुले, आश्रित पालक आणि भावंडं यांचा प्रवास खर्च समाविष्ट असतो. लिव्ह ट्रॅव्हल अलाउन्स ही एक सूट आहे जी आयकर कायदा 1961 च्या कलम 10(5) अंतर्गत उपलब्ध आहे. प्रवासावर LTA वर दावा केला जाऊ शकत नाही.
सीटीसीमधून एलटीएची रक्कम वजा होते
आयकर कायद्यात एक्जेम्प्शन म्हणजे सूट. कर्मचाऱ्याच्या CTC मधून सूटची रक्कम वजा होते. तज्ज्ञांनी सांगितले की एक्जेम्प्शन डिडक्शनपेक्षा पूर्णपणे वेगळी असते. डिडक्शन क्लेम करावा लागतो, तर एक्जेम्प्शनची रक्कम तुमच्या पगारातून वजा होते. त्यानंतर कराची गणना सुरू होते.
गरिमा वाजपेई यांनी सांगितले की एलटीए मिळविण्यासाठी काही अटींचे पालन करणे आवश्यक आहे.
- LTA चा लाभ घेण्यासाठी प्रवास करणे आवश्यक आहे. प्रवासाशी संबंधित सर्व बिले तुमच्याकडे ठेवा कारण त्यावर क्लेम करायचा आहे.
- LTA फक्त देशात केलेल्या प्रवासावरच मिळू शकते. जर कोणी परदेशात प्रवास करत असेल तर तो एलटीए मागू शकत नाही.
- वास्तविक प्रवास खर्चावर म्हणजे विमान, ट्रेन आणि बसच्या प्रवासावर खर्च केलेल्या रकमेवर सूट मिळू शकते. खाण्यापिण्यावर आणि इतर सोयींवर झालेल्या खर्चावर LTA लाभ मिळत नाही.
- एलटीएची कमाल रक्कम तुमच्या प्रवासावर झालेला खर्च किंवा नियोक्त्याने (एम्प्लॉयरने) दिलेली मर्यादा यापैकी जी जास्त असेल ती असेल. उदाहरणार्थ, एम्प्लॉयरने 1 लाखाचा एलटीए दिला आहे आणि तुमचा खर्च 50 हजार रुपये आहे, तर सूट फक्त 50 हजार रुपयांसाठी उपलब्ध असेल. जर तुमचा खर्च 1.2 लाख रुपये असेल तर सूट रक्कम 1 लाख रुपये असेल.
- तुम्ही बसने प्रवास करत असाल तर तुम्ही डिलक्स क्लासचा लाभ घेऊ शकता. ट्रेनसाठी एअर कंडिशन फर्स्ट क्लासचा लाभ घेता येईल. विमान भाडे इकॉनॉमी क्लासचे असावे. हा फायदा बिझनेस क्लासच्या तिकिटांवर मिळणार नाही.
LTA चा लाभ कसा मिळवायचा?
एलटीएचा लाभ ब्लॉक कालावधीच्या आधारावर उपलब्ध आहे. चार कॅलेंडर वर्षांचा ब्लॉक आहे ज्यामध्ये दोन प्रवासात त्याचा लाभ घेता येतो. सध्या 2022-2025 चा ब्लॉक कालावधी सुरू आहे. म्हणजेच, 1 जानेवारी 2022 ते 31 डिसेंबर 2025 दरम्यान केलेल्या दोन प्रवासांवर LTA वर दावा केला जाऊ शकतो. जर पहिल्या ब्लॉकचा LTA देय असेल तर तो पुढे नेला जाऊ शकतो. मात्र, पुढील ब्लॉकच्या पहिल्या वर्षातच त्याचा लाभ घ्यावा लागेल.
