तुम्हाला माहिती आहे का की जर तुमच्या नातेवाईकांनी तुम्हाला गिफ्ट दिले तर त्यावर कर आकारला जात नाही, पण भेटवस्तू एका मित्राने दिली तर मात्र कर भरावा लागतो. अखेर भेटवस्तूंबाबत आयकर विभागाचा हा नियम काय आहे? याबाबत लोकांमध्ये अनेक गैरसमज आहेत. ते सर्व गैरसमज आज दूर करूया. तुम्हाला माहिती आहेच की, आपल्या देशात सण आणि नववर्ष यांसारख्या खास प्रसंगी भेटवस्तू देणे-घेणे खूप सामान्य आहे. यंदाही ख्रिसमस आणि नवीन वर्षाच्या निमित्ताने लोकांना भेटवस्तू मिळाल्या असतील. प्राप्तिकर विभाग (Income Tax Department) या भेटवस्तूंवरही लक्ष ठेवतो आणि त्यावर कर (Tax) आकारतो.
तर आयकर रिटर्नमध्ये भेटवस्तू घोषित करावी
आयकर कायद्याच्या कलम 56(2) नुसार, आर्थिक वर्षात मिळालेल्या भेटवस्तूंवर स्लॅब दरानुसार "इतर स्त्रोतांकडून मिळकत" म्हणून कर आकारला जातो. म्हणूनच एखाद्या व्यक्तीकडून भेटवस्तू घेताना आणि देताना, कराचा विचार केला पाहिजे. प्राप्तिकर कायद्यानुसार, काही निवडक भेटवस्तू कर आकर्षित करू शकतात. परंतु भेटवस्तूचे मूल्य आणि ती तुम्हाला कोणी दिली यावर कर अवलंबून असतो. जर मिळालेली भेटवस्तू सूट श्रेणीमध्ये येत नसेल, तर तुम्हाला ती तुमच्या आयकर रिटर्नमध्ये (ITR) घोषित करावी लागेल.
यांच्याकडून मिळालेल्या भेटवस्तूंवर कर सूट
आयकर कायद्याच्या कलम 56 अंतर्गत नातेवाईकांकडून मिळालेल्या भेटवस्तू करमुक्त आहेत. पती, पत्नी, भाऊ, बहीण, पती-पत्नीचे भाऊ आणि बहिणी म्हणजे भावजय आणि मेहुणे, आई-वडिलांची भावंडं म्हणजे मामा आणि काका, ज्यांच्याशी रक्ताचे नाते आहे असे लोक किंवा पती-पत्नी रक्ताचे नाते आहे, ते नातेवाईक आहेत या श्रेणीत येतात. या लोकांकडून मिळालेल्या कोणत्याही भेटवस्तूवर कोणताही कर नाही. परंतु, मित्र नातेवाईकांच्या श्रेणीत येत नाहीत आणि त्यांच्याकडून मिळालेल्या भेटवस्तू करपात्र असतात.
यावर कर भरावा लागेल
आयकर कायद्यांतर्गत, 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त किमतीची मालमत्ता जसे की शेअर्स आणि सिक्युरिटीज, दागिने, मालमत्ता, पुरातत्व संग्रह, चित्रे, शिल्पे आणि कला किंवा सराफा इ. भेट म्हणून मिळाल्यास त्यावर कर आकारला जातो. इतर स्त्रोतांकडून मिळणारे उत्पन्न म्हणून यावर कर आकारला जाईल. भेटवस्तू प्राप्तकर्त्याला त्याच्या विद्यमान कर स्लॅबनुसार कर भरावा लागतो.
