आपल्या वेतनातून काढल्या जाणाऱ्या कराची रक्कम कुठे जाते हे समजणे हे नोकरीपेशा व्यक्तींसाठी अतिशय महत्त्वाचे आहे. महाराष्ट्रामध्ये वेतनावरून कर आकारणी केंद्र सरकार, राज्य सरकार आणि स्थानिक महानगरपालिकेकडे जाते. या लेखामध्ये आपण त्या कराच्या विभाजनाचा अभ्यास करून त्याचे महत्त्व समजून घेणार आहोत.
Table of contents [Show]
केंद्र सरकारला जाणारा कर
आपल्या वेतनावरील मुख्य कर म्हणजे आयकर (Income Tax) आहे. हा कर केंद्र सरकारकडे जातो. आयकराची गणना आपल्या वार्षिक उत्पन्नावर आधारित असते. आयकर कायदा १९६१ नुसार, व्यक्तीच्या उत्पन्नावर विविध दराने कर लागू होतो. उदाहरणार्थ, उत्पन्नाच्या स्तरानुसार त्यावर ५%, २०% किंवा ३०% इत्यादी दराने कर आकारला जातो. याशिवाय, सर्व उत्पन्न गटांसाठी लागू असलेले शिक्षण उपकर आणि स्वास्थ्य उपकर देखील आहेत.
राज्य सरकारला जाणारा कर
राज्य सरकारला जाणारा मुख्य कर म्हणजे व्यवसाय‍िक कर (Professional Tax) आहे. हा कर व्यावसायिकांना आणि नोकरीपेशा व्यक्तींना त्यांच्या व्यावसायिक उत्पन्नावर आकारला जातो. महाराष्ट्रामध्ये, हा कर मासिक उत्पन्नानुसार विविध दरांमध्ये आकारला जातो. उदाहरणार्थ, एका निश्चित मर्यादेपेक्षा कमी उत्पन्न असलेल्या व्यक्तीला हा कर भरावा लागत नाही, परंतु त्यापेक्षा अधिक उत्पन्न असलेल्या व्यक्तीला मासिक किंवा वार्षिक आधारावर हा कर भरावा लागतो.
महानगरपालिकेला जाणारा कर
महानगरपालिकेला जाणारा कर म्हणजे संपत्ती कर (Property Tax) आणि पाणी कर (Water Tax) असू शकतो, परंतु हे थेट आपल्या वेतनावरून काढले जात नाहीत. तथापि, नोकरीपेशा व्यक्तींनी लक्षात ठेवावे की त्यांच्या राहत्या घराच्या मालकीच्या आधारे त्यांना हे कर भरावे लागतात. महानगरपालिकेचे कर मुख्यत्वे स्थानिक सेवा आणि सुविधांच्या विकासासाठी वापरले जातात.
कर बचतीची योजना
वेतनावरून कर भरताना, आपल्याला विविध कर बचतीच्या योजनांचा लाभ घेता येतो. उदाहरणार्थ, 80C, 80D, 80E इत्यादी कलमांअंतर्गत गुंतवणूक करून आपण आपल्या करपात्र उत्पन्नावरील कराची रक्कम कमी करू शकता. यामुळे आपल्या हातात अधिक रक्कम राहते आणि आर्थिक नियोजन सुधारते.
महाराष्ट्रातील नोकरीपेशा व्यक्तींसाठी आपल्या वेतनावरून काढल्या जाणाऱ्या कराची समज असणे आवश्यक आहे. यामुळे ते आपल्या आर्थिक नियोजनात सुधारणा करू शकतात आणि कर बचतीच्या विविध योजनांचा लाभ घेऊ शकतात. या माहितीमुळे आपल्याला केंद्र व राज्य सरकार तसेच महानगरपालिकेकडे जाणाऱ्या कराची संपूर्ण समज होईल आणि आपण आपल्या आर्थिक नियोजनात अधिक प्रभावीपणे योजना आखू शकाल.
