Gift Deed: 'गिफ्ट डीड' म्हणजे एखादी व्यक्ती स्वइच्छेने स्वतःची मालमत्ता दुसऱ्या व्यक्तीला भेट देते तेव्हा तयार केलेले कायदेशिर पत्र (legal letter) होय. गिफ्ट डीडच्या नोंदणीसाठी शुल्क राज्य सरकारने निश्चित केले आहे. भेट म्हणून दिलेली वस्तू जंगम किंवा स्थावर मालमत्ता (movable or immovable property) असू शकते. मृत्युपत्राच्या तुलनेत भेटवस्तू तात्काळ प्रभावी होते आणि त्याच्या अंमलबजावणीसाठी न्यायालयात जाण्याची आवश्यकता नाही. त्यामुळे विलच्या तुलनेत गिफ्ट डीड वेळेची बचत करते. गिफ्ट डीड अंतर्गत, मालमत्ता देणाऱ्या व्यक्तीला 'डोनर' म्हणतात आणि प्राप्तकर्त्याला 'डोनी' म्हणतात.
Table of contents [Show]
गिफ्ट डीडमधील महत्वाच्या बाबी (Important points in Gift Deed)
- ऐच्छिक हस्तांतरण (Voluntary transfer)- गिफ्ट डीडमध्ये स्पष्टपणे नमूद केले पाहिजे की गिफ्ट दिलेल्या मालमत्तेचे हस्तांतरण स्वेच्छेने केले जात आहे आणि मालमत्ता गिफ्ट देताना त्याच्यावर कोणत्याही दबाव आणलेला नाही.
- डोनरची डिटेल्स (Details of Donor) - नाव, पत्ता आणि नातेसंबंध गिफ्ट डीडमध्ये लिहिलेले असावे.
- लेखी- गिफ्ट डीडमध्ये असे नमूद केले पाहिजे की गिफ्ट देणारी व्यक्ती त्या बदल्यात कोणतेही पैसे घेणार नाही.
- मालमत्तेचे वर्णन(Property description)- गिफ्ट डीडमध्ये मालमत्तेचे क्षेत्रफळ, लांबी आणि आराखडा नमूद करावा जेणेकरून नंतर कोणतीही अडचण येणार नाही.
- डोनर आणि डोनी कडून स्वीकृती - गिफ्ट डीडमध्ये दान केलेल्या व्यक्तीने भेट दिलेल्या मालमत्तेची स्वीकृती नमूद करणे आवश्यक आहे.
- साक्षीदार (the witness)- गिफ्ट डीड तयार करण्यासाठी दोन साक्षीदारांची उपस्थिती आवश्यक असल्याने, साक्षीदारांचे नाव आणि पत्ता गिफ्ट डीडमध्ये नमूद करणे आवश्यक आहे. गिफ्ट डीडवर दोन साक्षीदारांनी स्वाक्षरी करणे आवश्यक आहे.
गिफ्ट डीडचा मसुदा कसा तयार करायचा? (How to draft Gift Deed?)
- ज्या ठिकाणी गिफ्ट डीड काढायची आहे, ती जागा आणि तारीख नमूद करावी.
- दोन्ही पक्षांनी पत्ता, नाव, जन्मतारीख आणि स्वाक्षरी यासारख्या सर्व संबंधित माहितीवर स्वाक्षरी करावी.
- ज्या मालमत्तेसाठी डीड तयार केली जात आहे त्याचा संपूर्ण डिटेल्स द्यावे.
- गिफ्ट डीडमध्ये दोन साक्षीदार आणि त्यांच्या स्वाक्षऱ्या असणे आवश्यक आहे.
- रक्कम भरून गिफ्ट डीड स्टॅम्प पेपरवर (Stamp paper) छापले जावे. असे केल्यानंतर त्याची नोंदणी निबंधक किंवा उपनिबंधक (Registrar or Deputy Registrar) यांच्या कार्यालयात करावी.
गिफ्ट डीड नोंदणी (Gift Deed Registration)
मालमत्ता हस्तांतरण कायदा (Transfer of Property Act) 1882 नुसार, एखादी गिफ्ट डीड नोंदणीकृत असेल तरच वैध आहे. गिफ्ट डीड नोंदणीमध्ये गिफ्ट देणाऱ्या व्यक्तीच्या स्वाक्षर्‍या आणि दोन साक्षीदारांचे साक्षांकन अनिवार्य असते. गिफ्ट डीड केवळ निबंधक कार्यालयात (registrar office) नोंदणीकृत असतानाच वैध आहे. मुद्रांक शुल्काचे मूल्य राज्यानुसार बदलते. भेटवस्तू दिलेली मालमत्ता जंगम असल्यास, निबंधक कार्यालयाचे कार्यक्षेत्र भेटवस्तू देणाऱ्या व्यक्तीच्या निवासस्थानानुसार असेल.
आवश्यक कागदपत्रे (documents)
- आधार कार्ड
- ड्रायव्हिंग लायसन्स
- पॅनकार्ड
- पासपोर्ट साईज छायाचित्र
- साक्षीदारांचे ओळखपत्र
- साक्षीदारांचा पत्ता पुरावा
गिफ्ट डीड नोंदणीवर मुद्रांक शुल्क (Stamp Duty on Registration of Gift Deed)
भेटवस्तूंवर काही टॅक्स आकारले जातात आणि गिफ्ट डीडवरील मुद्रांक शुल्क (Stamp duty) हा भेटवस्तू नोंदणीचा आवश्यक भाग आहे. एप्रिल 2017 नंतर, आयकर कायदा, 1961 च्या कलम 56 अंतर्गत भेटवस्तूंवर कर आकारला जातो. आयकर (income tax) कायद्याच्या कलम 56 मध्ये असे नमूद केले आहे की जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला भेट म्हणून स्थावर मालमत्ता मिळते आणि मुद्रांक शुल्क आकारणी 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त असेल, तेव्हा भेटवस्तूचे मुद्रांक शुल्क मूल्य (Stamp duty value) टॅक्स आकारणीयोग्य असते आणि प्राप्तकर्त्याद्वारे भरले जाईल.
