India's Digital Payment Interface UPI Has Set the Record: युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस अर्थात युपीआय (UPI) पेमेंटने डिसेंबरमध्ये 12.82 लाख कोटी रुपयांचा विक्रमी उच्चांक गाठला आहे. गेल्या महिन्यात या प्लॅटफॉर्मवर सुमारे 782 कोटी व्यवहार झाले. नोव्हेंबरमध्ये युपीआय पेमेंट 11.90 लाख कोटी रुपयांचे झाले होते. याआधी ऑक्टोबरमध्ये युपीआयद्वारे पेमेंट 12 लाख कोटी रुपयांच्या पुढे गेले होते.
डिपार्टमेंट ऑफ फायनान्शियल सर्व्हिसेसने ट्विटमध्ये म्हटले आहे की, युपीआयने देशात डिजिटल पेमेंटमध्ये बदल घडवून आणण्यात मोठे योगदान दिले आहे. डिसेंबरमध्ये 12.82 लाख कोटी रुपयांचे सुमारे 782 कोटी व्यवहार झाले आहेत. युपीआय ही रिअल-टाइम पेमेंट सिस्टम आहे ज्याद्वारे एका बँकेतून दुसऱ्या बँकेत व्यवहार करता येतात. मोबाईलद्वारे हे व्यवहार सहज होतात. यासाठी कोणतेही शुल्क भरावे लागणार नाही. पेमेंटचे हे साधन सतत वाढत आहे आणि त्यात 381 बँकांचा सहभाग आहे. युपीआय आर्थिक समावेशन पुढे नेण्यातही खूप मदत करत आहे.
नुकतेच, नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने माहिती दिली होती की भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) च्या निर्देशानुसार, RuPay क्रेडिट कार्डवर 2 हजार रुपयांपर्यंतच्या व्यवहारांवर शुल्क आकारले जाणार नाही. या श्रेणीतील व्यवहारांसाठी शून्य मर्चंट डिस्काउंट रेट (MDR) लागू होईल. एमडीआर (MDR) ही व्यापाऱ्याने त्यांच्या ग्राहकांकडून क्रेडिट किंवा डेबिट कार्ड पेमेंट स्वीकारण्यासाठी बँकेला दिलेली किंमत आहे. व्यापारी सूट दर हा व्यवहाराच्या रकमेची टक्केवारी आहे. आरबीआयचे डेप्युटी गव्हर्नर टी रबी शंकर म्हणाले होते की, युपीआयला क्रेडिट कार्डशी जोडण्याचा उद्देश ग्राहकांना अधिक पेमेंट पर्याय देणे हा आहे. युपीआय डेबिट कार्डद्वारे ग्राहकांच्या बचत किंवा चालू खात्यांशी जोडलेले आहे.
गेल्या महिन्यापासून देशात डिजिटल रुपयाची किरकोळ चाचणी सुरू झाली आहे. गुरुवारपासून दिल्ली, मुंबई, बेंगळुरू आणि भुवनेश्वर या चार मोठ्या शहरांमध्ये ही चाचणी सुरू करण्यात आली आहे. ते पूर्ण झाल्यानंतर, सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी (CBDC) हे दैनंदिन खरेदीसाठी एक कार्यक्षम साधन आहे की नाही हे ठरवले जाईल. चाचणीत सहभागी झालेल्या बँकांमध्ये स्टेट बँक ऑफ इंडिया, आयसीआयसीआय बँक, येस बँक आणि आयडीएफसी फर्स्ट बँक यांचा समावेश आहे. देशात नोटाबंदीनंतर युपीआय पेमेंटमध्ये झपाट्याने वाढ झाली आहे. डिजिटल रुपयालाही याचा लाभ मिळू शकतो. सीबीडीसी हे ब्लॉकचेन-आधारित पेमेंट सोल्यूशन आहे, जे सेंट्रल बँकेद्वारे नियंत्रित केले जाते.
