तुमची मेहनतीची कमाई चुकून बँक खात्यात, विमा पॉलिसीत किंवा म्युच्युअल फंडात पडून तर नाही ना राहिली? होय! देशभरात अनेकांचे कोट्यवधी रुपये अनेक वित्तीय संस्थांमध्ये न पडून आहेत. जुने खाते विसरणे किंवा कागदपत्रे हरवणे यामुळे असा पैसा अडकून पडतो.
केंद्र सरकारने आता लोकांना या भूलेल्या पैशाचा शोध घेऊन तो परत घेण्याचे आवाहन केले आहे. हा पैसा तपासण्याची आणि तो सहजपणे परत मिळवण्याची पद्धत जाणून घेऊया.
कुठे आणि किती पैसा पडला आहे अनक्लेम्ड?
सरकारी आकडेवारीनुसार, या वित्तीय संस्थांमध्ये मोठा पैसा न मागितलेला पडून आहे:
- बँकांमध्ये: सुमारे 78,000 कोटी रुपये
- विमा कंपन्यांमध्ये: सुमारे 14,000 कोटी रुपये
- म्युच्युअल फंडात: सुमारे 3,000 कोटी रुपये
- शेअर्सवरील न मागितलेला लाभांश: सुमारे 9,000 कोटी रुपये
बँक खात्यातील न मागितलेला पैसा कसा परत मिळवायचा?
जर कोणत्याही बँक खात्यात 2 वर्षांपर्यंत कोणताही व्यवहार झाला नाही, तर बँक ते खाते निष्क्रिय मानते. नंतर हा पैसा रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (RBI) डीईए (DEA) फंडात जमा होतो. पण हा पैसा तुमचाच असतो आणि तुम्ही तो कधीही परत मिळवू शकता.
तपासण्याची आणि क्लेम करण्याची पद्धत:
- आरबीआयचे UDGAM पोर्टल उघडा.
- पॅन (PAN), आधार (Aadhaar) किंवा नाव वापरून शोध घ्या.
- खाते आढळल्यास, तुमच्या ओळखपत्रासह (ID) बँक शाखेत जा आणि पैशासाठी दावा (Claim) करा.
विमा पॉलिसीचा न मागितलेला पैसा कसा मिळेल?
पॉलिसीची मुदत पूर्ण झाल्यावर जर 3 वर्षांपर्यंत कोणी दावा केला नाही, तर ती रक्कम न मागितलेल्या यादीत जाते. 10 वर्षांपर्यंत दावा न केल्यास, ती रक्कम ज्येष्ठ नागरिक कल्याण निधीत जमा होते, पण ती परत मिळवण्याचा हक्क तुमचाच राहतो.
विमा क्लेम करण्याची पद्धत:
- Bima Bharosa वेबसाइट उघडा.
- 'Register Complaint' वर प्रोफाइल तयार करा.
- पॉलिसी नंबर, क्लेम नंबर आणि तक्रारीचे कारण नमूद करून कागदपत्रे अपलोड करा.
- तुम्हाला मिळालेल्या टोकन नंबरने तक्रारीची स्थिती तपासा.
म्युच्युअल फंडचा विसरलेला पैसा कसा परत मिळवायचा?
जुने म्युच्युअल फंड स्टेटमेंट किंवा फोलिओ नंबर हरवल्यास हा पैसा शोधणे सोपे नाही. यासाठी सेबीने (SEBI) MITRA/MF Central नावाचे व्यासपीठ उपलब्ध केले आहे.
क्लेम करण्याची पद्धत:
- MF Central (mfcentral.com) ही वेबसाइट उघडा.
- 'Investor Services - Claim' वर क्लिक करा.
- पॅन, जन्मतारीख आणि मोबाईल क्रमांक वापरून लॉग-इन करा.
- तुमची सर्व म्युच्युअल फंड होल्डिंग (Holding) दिसतील.
- दावा (Claim) तयार करून कागदपत्रे अपलोड करा. पैसा थेट तुमच्या बँक खात्यात जमा होईल.
पैसा न मागितलेला (Unclaimed) का राहतो?
हा पैसा अडकून राहण्याची मुख्य कारणे म्हणजे जुने बँक खाते विसरणे, पॉलिसीची मुदत पूर्ण झाल्यावर दावा न करणे, कुटुंबीयांना गुंतवणुकीची माहिती न देणे, पत्ता (Address) किंवा मोबाईल क्रमांक अपडेट न करणे आणि गुंतवणुकीची महत्त्वाची कागदपत्रे हरवणे.
तुमचा पैसा सुरक्षित ठेवण्यासाठी काय करावे?
या त्रासापासून वाचण्यासाठी, तुम्ही खालील 3 गोष्टी नेहमी करा:
- पॅन, आधार (Aadhaar) आणि मोबाईल क्रमांक सर्व वित्तीय संस्थांमध्ये अपडेट ठेवा.
- बँक, विमा आणि गुंतवणुकीची कागदपत्रे एका फोल्डरमध्ये काळजीपूर्वक जपून ठेवा.
- कुटुंबीयांना तुमच्या सर्व गुंतवणुकीची आणि पॉलिसींची संपूर्ण माहिती द्या.
