राष्ट्रीय पेन्शन योजना लघु उद्योजक आणि किरकोळ विक्रेत्यांचे वृद्धापकाळात आर्थिक संरक्षण आणि सामाजिक सुरक्षिततेसाठी आहे. लाभार्थ्याला वयाची ६० वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर दरमहा ३००० रुपयांची किमान खात्रीशीर पेन्शन मिळते आणि लाभार्थी व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास, लाभार्थीच्या जोडीदाराला कुटुंब निवृत्तीवेतन म्हणून पेन्शनच्या ५०% रक्कम मिळते. व्यापारी, दुकान मालक, गिरणी व मिल मालक, कमिशन एजंट आणि हॉटेल्सचे मालक या योजनेअंतर्गत लाभासाठी पात्र आहेत. वार्षिक उलाढाल 1.5 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त असेल तर ते व्यापारी या योजेनेचा लाभ घेऊ शकत नाही. (National Pension Scheme for Traders and Self-Employed Persons)
अर्जदारची पात्रता
1. व्यक्ती पात्र असल्यास 3000रुपये मासिक पेन्शन मिळते. ही रक्कम लाभार्थी व्यक्तीला त्याच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यास मदत करते.
2. देशाच्या सकल देशांतर्गत उत्पादनात (GDP)मध्ये 50% योगदान असणाऱ्या क्षेत्रातील कामगारांना उतारवयात ही पेन्शन योजना आर्थिक मदत पुरवते.
3. 18 ते 40 वर्षे वयोगटातील अर्जदारांना 60 वर्षे पूर्ण होईपर्यंत दरमहा 55 ते 200 रुपयांपर्यंत मासिक पैसे जमा करावे लागतील.
4. अर्जदाराचे वय 60 पूर्ण झाल्यावर, तो/ती पेन्शनच्या रकमेवर दावा करू शकतो. प्रत्येक महिन्याला ठराविक पेन्शन रक्कम संबंधित व्यक्तीच्या पेन्शन खात्यात जमा केली जाते.
पात्र लाभार्थीच्या मृत्यूनंतर कुटुंबाला मिळणारे फायदे
निवृत्तीवेतन घेत असतांना पात्र लाभार्थीचा मृत्यू झाल्यास, लाभार्थ्याच्या कुटुंबाला पन्नास टक्के रक्कम निवृत्ती वेतन जोडीदाराला वेतन म्हणून मिळते. व्यक्तीच्या मृत्युनंतर फक्त जोडीदार या योजनेचा लाभ घेऊ शकतो.
1. अर्जदार व्यक्ती स्वयंरोजगार, दुकान मालक किंवा किरकोळ मालक किंवा व्यापारी असू शकतो.
2. अर्जदाराचे वय 18 ते 40 वर्षांच्या दरम्यान असावे
3. व्यवसायाची वार्षिक उलाढाल 1,50,00,000 रुपयांपेक्षा जास्त नसावी.
अर्ज करण्याची पद्धत
स्टेप 1: इच्छुक पात्र व्यक्तीने जवळच्या CSC (Common Service Center) केंद्राला भेट द्यावी.
स्टेप 2: नावनोंदणी प्रक्रियेसाठी अटी: आधार कार्ड; IFSC कोडसह बचत/जन धन बँक खाते तपशील (बँक पासबुक किंवा चेक रजा/बुक किंवा बँक खात्याचा पुरावा म्हणून बँक स्टेटमेंटची प्रत)
स्टेप 3: आधार क्रमांक, लाभार्थीचे नाव आणि जन्मतारीख आधारकार्डनुसार असायला हवे
स्टेप 4: VLE बँक खाते तपशील, मोबाईल क्रमांक, ईमेल पत्ता, GSTIN, वार्षिक उत्पन्न प्रमाणपत्र व जोडीदाराची माहिती यांसारखे तपशील भरून ऑनलाइन नोंदणी करता येते.
स्टेप 5: लाभार्थी व्यक्तीच्या वयानुसार मासिक देय रकमेची गणना केली जाईल.
स्टेप 6: लाभार्थी VLE ला 1ली सबस्क्रिप्शन रक्कम रोखीने भरेल.
स्टेप 7: नावनोंदणी सह ऑटो डेबिट फॉर्म प्रिंट केला जाईल आणि पुढे लाभार्थीची स्वाक्षरी घेतली जाईल.
स्टेप 8: यानंतर एक व्यापारी पेन्शन खाते क्रमांक (VPAN) तयार केला जाईल आणि योजेनेचे कार्ड प्रिंट केले जाईल.
