डोक्यावर कोणत्याही प्रकारच्या कर्जाचे ओझे नसणे ही एक निवांत भावना आहे. अशा परिस्थितीत, तुम्ही नेहमीच तुमचे खर्च आणि बचत (Spendings and savings) चांगल्या पद्धतीने व्यवस्थापित करू शकता. पण सर्व लोकांच्या गरजा आणि परिस्थिती सारख्या नसतात. अशा परिस्थितीत पैशाच्या गरजेपोटी कोणता मार्ग निवडायचा हे सुज्ञपणे ठरवावे लागेल. आपल्या सर्वांच्या वेगवेगळ्या इच्छा आणि गरजा आहेत. काही लोकांना कायमचे कर्जमुक्त राहणे आवडते, तर काही लोकांना कर्जाचे योग्य व्यवस्थापन करून त्यांचे छंद पूर्ण करणे आवडते. पण जर तुम्ही कधी आणीबाणीत असाल तर तुमच्याकडे फक्त कर्जाचा पर्याय शिल्लक आहे का? अशा परिस्थितीत, मालमत्ता लिक्विडेट करणे तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते. मालमत्ता लिक्विडेशन म्हणजे, तुमच्याकडे असलेल्या कोणत्याही मालमत्तेचे रोखीत रूपांतर करा. आता तुम्ही तुमची मालमत्ता खुल्या बाजारात विकून हे करू शकता. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, लिक्विडेशन (Liquidation) म्हणजे दावेदाराला पैसे विकल्यानंतर त्याचे वितरण करणे. हे सक्तीने किंवा इच्छेनुसार केले जाऊ शकते. उदाहरणार्थ, आपण नवीन गुंतवणूक आणि मालमत्ता घेऊ इच्छित असाल. त्यासाठी रोख रक्कम उभारण्यासाठी तुम्ही लिक्विडेशनचा अवलंब करता. दुसरी स्थिती अशी असू शकते की एखाद्या व्यक्तीने किंवा कंपनीला दिवाळखोरीचा सामना करावा लागला आहे. बळजबरीने पैशांची गरज असताना ते हे करतात. परंतु लिक्विडेशनसाठी दिवाळखोर घोषित करणे आवश्यक नाही.
संपूर्ण प्रक्रिया काय आहे
वेगवेगळ्या परिस्थितीनुसार, लिक्विडेशनचा अर्थ काही प्रमाणात बदलतो. उदाहरणार्थ, गुंतवणुकीच्या प्रक्रियेत, जेव्हा गुंतवणूकदार एखाद्या मालमत्तेतील त्याची स्थिती बंद करतो तेव्हा लिक्विडेशन होते. जेव्हा गुंतवणूकदार किंवा पोर्टफोलिओ व्यवस्थापकाला निधीचे पुन्हा वाटप करायचे असते किंवा पोर्टफोलिओचे पुनर्संतुलन करायचे असते. काहीवेळा नॉन-परफॉर्मिंग मालमत्ता देखील लिक्विडेट करणे आवश्यक होते.
कंपन्या मालमत्ता लिक्विडेशन कधी करतात
अनेक कंपन्या कोणत्याही पैशाची सक्ती न करताही हे करतात जेणेकरून काही पैसे वेळोवेळी मोकळे राहतील. परंतु बहुतेक व्यवसाय दिवाळखोरीच्या स्थितीत हे करतात. जेव्हा कंपन्या त्यांच्या कर्जदारांना पैसे देऊ शकत नाहीत, तेव्हा बँकरप्टसी न्यायालये कंपन्यांना मालमत्ता लिक्विडेशनचे आदेश देतात. काही सुरक्षित कर्जदार अशा प्रकारे तारण म्हणून ठेवलेल्या मालमत्तेचा ताबा घेतात आणि त्यांची थकबाकी भरण्यासाठी त्यांची विक्री करतात. कर्ज देण्यापूर्वी अशा अटी मंजूर केल्या जातात. सर्व लिक्विडेशन दिवाळखोरीमुळे होत नाहीत.
