भारतातील चमड्याच्या उद्योगाचा इतिहास समृद्ध आहे आणि तो देशाच्या अर्थव्यवस्थेत महत्त्वाची भूमिका बजावत आहे. भारतातील अग्रगण्य राज्यांपैकी एक असलेल्या महाराष्ट्राने चामड्याचे कपडे, पिशव्या, पादत्राणे आणि बरेच काही यावर लक्ष केंद्रित करून लेदर क्षेत्रात संरचनात्मक परिवर्तन केले आहे. हे क्षेत्र ग्रामीण आणि शहरी भागात पसरलेल्या संघटित आणि असंघटित दोन्ही क्षेत्रात रोजगाराच्या मोठ्या संधी उपलब्ध करून देते. सरकारने, केंद्र आणि राज्य या दोन्ही स्तरांवर, उद्योजकांना आकर्षित करण्यासाठी आणि चमड्याच्या उद्योगाच्या वाढीला चालना देण्यासाठी Start-up साठी समर्थन, मुद्रा योजना आणि बीज भांडवल यासारख्या विविध योजना आणि प्रोत्साहने सुरू केली आहेत. लेखात महाराष्ट्रातून होणाऱ्या निर्यातीत वाढ आणि लेदर फुटवेअरच्या निर्यात व्यापारातील मोठ्या वाट्याची उल्लेख केलेला आहे.
महाराष्ट्रातील चमड्याच्या उद्योगाची वाढ
महाराष्ट्रातील चमड्याचा उद्योग सातत्याने वाढत आहे आणि हा उद्योग भारताच्या एकूण उत्पादन आणि निर्यातीत योगदान देत आहे. महाराष्ट्रातील एकूण चमड्याच्या निर्यात व्यापारात एकट्या लेदर फुटवेअरचा वाटा ६०,८३% आहे, त्यानंतर तयार लेदर २२.७८% आणि चामड्याच्या वस्तूंचा ८.०९% इतका वाटा आहे. भारताच्या एकूण लेदर उत्पादनांच्या निर्यात व्यापारात महाराष्ट्राचा वाटा ४.२५% आहे.
सरकारी उपक्रम
Department of Industrial Policy & Promotion (DIPP) च्या १२ व्या योजना कालावधीत (२०१२-२०१७) मध्ये महाराष्ट्रात leather clusters ची स्थापना करण्यासाठी "Indian Leather development Programme (ILDP)" अंतर्गत "Mega Leather clusters" या उप-योजना राबवत आहे. या उपक्रमाचा उद्देश भारतीय चमड्याच्या उद्योगाला महत्त्वपूर्ण पायाभूत सुविधा पुरवणे, त्याची वाढ क्षमता आणि रोजगार संधी वाढवणे हे आहे.
लेदर क्षेत्रात रोजगाराच्या संधी
- कुशल कामगार: महाराष्ट्रातील चमड्याच्या उद्योग स्थानिक मानव संसाधनांवर आणि पारंपारिक कारागिरीवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून आहे जे कुशल कारागीर आणि कामगारांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देते.
- उद्योजकता: हे क्षेत्र इच्छुक उद्योजकांना त्यांचे व्यवसाय उभारण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते, विशेषत: चमड्याचे वस्त्र उत्पादन, पादत्राणे उत्पादन आणि चामड्याच्या वस्तूंचे उत्पादन याचा यामध्ये समावेश आहे.
- उपेक्षित घटकांसाठी रोजगार: उपेक्षित आणि वंचित गटांमध्ये उद्योजकतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी विशेष प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि Start-ups ना पाठिंबा देण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत.
- Innovation साठी समर्थन: महाराष्ट्राचे लेदर क्षेत्र तरुण नवोदितांचे स्वागत करते, त्यांच्या संकल्पनांचे व्यावसायिक उपक्रमांमध्ये रूपांतर करण्यासाठी मार्गदर्शन, आर्थिक सहाय्य आणि विपणन सहाय्य देते.
- सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगाची वाढ: चमड्याच्या उद्योगातील सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगाची निरोगी वाढ हे एक सकारात्मक लक्षण आहे, ज्यामुळे महाराष्ट्रातील रोजगाराच्या संधी वाढण्यास आणि सामाजिक-आर्थिक विकासास हातभार लागण्यास मदत होते.
महाराष्ट्रातील चमड्याच्या उद्योगात नोकरी शोधणारे, उद्योजक आणि कुशल कामगार यांच्यासाठी खूप मोठे आश्वासन आहे. सरकारी पुढाकार, अनुकूल धोरणे आणि चमड्याच्या उत्पादनांची वाढती मागणी यामुळे हे क्षेत्र भरभराटीस येण्यासाठी आणि राज्याच्या अर्थव्यवस्थेत वाढ होण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान देत आहे. तुम्ही अनुभवी कारागीर असाल, नवोदित उद्योजक असाल किंवा स्थिर रोजगाराच्या शोधात असलेले कोणीतरी असाल, महाराष्ट्रातील चमड्याच्या उद्योगात राज्य आणि राष्ट्राच्या आर्थिक विकासाला आणि समृद्धीला चालना देण्यासाठी सर्वांसाठी काहीतरी आहे.
