आज पशुपालनाचा अर्थ फक्त गाय, म्हैस, शेळी असा घेतला जातो. या दुभत्या जनावरांच्या वाढत्या मागणीमध्ये घोडे, उंट, मेंढ्या, डुकरांची संख्या कमी होत असून, मालवाहू खेचर, गाढवांना अजिबात भाव मिळत नाही. आजच्या आधुनिक युगात यंत्रांच्या वाढत्या वापरामुळे हजारो वर्षांपासून देशात वाढणाऱ्या पशुधनाच्या अनेक प्रजाती नामशेष होण्याच्या उंबरठ्यावर आल्या आहेत. यामध्ये गाढवांचाही समावेश आहे, ज्यांचा वापर एकेकाळी वस्तू किंवा ओझे वाहून नेण्यासाठी केला जात होता, परंतु आता कुठेतरी गाढव दिसले तरी मोठी गोष्ट आहे, तरीही देशातील अनेक भागात गाढवाचा मेळा भरण्याची परंपरा अजूनही आहे. .
अलीकडे पुणे जिल्ह्यातील जेजुरीही गाढवाच्या बाजारासाठी प्रसिद्ध होत आहे. गेल्या 200 वर्षांपासून येथे दर पौष पौर्णिमेला गाढवाचा बाजार भरतो (donkey fair in Maharashtra) आणि दरवर्षी लाखोंची उलाढाल होते. आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की गाढवांना कोण विकत घेतं?
गाढव किती किंमतीला विकला जातो?
महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील जेजुरीमध्ये प्रत्येक पौष पौर्णिमेला गेल्या 200 सेलपर्यंत गाढवाचा बाजार भरण्याची परंपरा आहे. या बाजारात गाढवे खरेदी करण्यासाठी दूरदूरवरून व्यापारी येतात. बाजारात प्रत्येक जातीचे गाढव असले तरी येथे गाढवांचा रंग आणि दात पाहून त्यांची किंमत ठरवली जाते. दोन दात, चार दात, पोकळ यांसह अनेक प्रकारची गाढवं हे जत्रेचे सौंदर्य वाढवतात. तर गावठी व काठेवाड गाढवे 30 हजार ते 35 हजार रुपये दराने विकले जातात. तर साधारण जातीच्या गाढवांची किंमत सात हजार रुपयांपासून सुरू होते.
व्यापारी कुठून येतात?
मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, गुजरात, आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटकातील व्यापारी गाढव खरेदी करण्यासाठी पुण्यातील जेजुरी मंडईत येतात. महाराष्ट्रात दोन ठिकाणी गाढव मेळा भरण्याची प्रथा आहे. एक रंगपंचमीला नगर जिल्ह्यातील मढी मंडई आणि दुसरी पुणे जिल्ह्यातील जेजुरी येथे पौष पौर्णिमेला. वडार, कुंभार, वैदू, कोल्हाटी, बेलदार, कैकाडी, डोंबारी, परीट, पाथरावत, गारुडी आदी आठरा पगड जातीचे लोकही येथे येतात, जे आपल्या उदरनिर्वाहासाठी गाढव पालनावर अवलंबून असतात.
गाढवांचा व्यवसाय कमी होत आहे
आजकाल देशात पशुधन म्हणजे दुभती जनावरे. आधुनिक युगात वाढत्या मशीन्सच्या वापरामुळे मालवाहू प्राण्यांचे मूल्य खूपच कमी झाले आहे, ज्यामुळे गाढवांच्या व्यवसायावरही परिणाम झाला आहे. कोरोना महामारीच्या जवळपास 3 वर्षात गाढव विक्रीचा व्यवसाय पूर्णपणे मंदावला.
