चालू खरीप विपणन हंगाम 2022-23 मध्ये आतापर्यंत, केंद्रीय पूलसाठी सरकारी भात खरेदी (Government Paddy Procurement) 9.58 टक्क्यांनी वाढून 541.90 लाख टन झाली आहे. अन्न मंत्रालयाच्या आकडेवारीवरून ही माहिती मिळाली आहे. केंद्रीय पूलमध्ये योगदान देणाऱ्या प्रमुख राज्यांमध्ये पंजाब, छत्तीसगड, हरियाणा आणि तेलंगणा यांचा समावेश होतो. साधारणपणे ऑक्टोबरपासून भात खरेदी सुरू होते. मात्र, दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये विशेषत: केरळ आणि तामिळनाडूमध्ये सप्टेंबरपासून सुरुवात होते. खरीप विपणन हंगाम 2022-23 (ऑक्टोबर-सप्टेंबर) मध्ये 775.72 लाख टन भात खरेदी करण्याचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे. गेल्या खरीप विपणन हंगामात प्रत्यक्ष खरेदी विक्रमी 759.32 लाख टन होती.
2022-23 मध्ये 541.90 लाख टन भात खरेदी
सरकारी आकडेवारीनुसार, खरीप विपणन हंगाम 2022-23 मध्ये 3 जानेवारीपर्यंत भाताची एकूण खरेदी 541.90 लाख टन झाली आहे, जी एका वर्षापूर्वी याच कालावधीत 494.50 लाख टन होती. चालू विपणन वर्षात आतापर्यंत, पंजाबमध्ये भात खरेदी किरकोळ घटून 182.13 लाख टन झाली आहे, जी मागील वर्षीच्या कालावधीत 187.12 लाख टन होती. छत्तीसगडमधील अन्नधान्याची खरेदी पूर्वीच्या 55 लाख टनांवरून झपाट्याने वाढून 82.89 लाख टन झाली, तर हरियाणात अन्नधान्याची खरेदी 54.50 लाख टनांवरून 58.96 लाख टन झाली. तेलंगणातील भातखरेदी 56.31 लाख टनांवर घसरली आहे, जी मागील वर्षीच्या कालावधीत 63.84 लाख टन होती. उत्तर प्रदेशातील खरेदी किरकोळ वाढून 42.96 लाख टन झाली आहे, जी मागील वर्षीच्या 42.73 लाख टन होती. मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, मध्य प्रदेशातील खरेदी या विपणन वर्षात आतापर्यंत 34.50 लाख टनांपर्यंत झपाट्याने वाढली आहे, जी मागील वर्षी याच कालावधीत 22.42 लाख टन होती.
80 टक्के उत्पादन खरीप हंगामातून
सरकारी मालकीच्या फूड कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (FCI – Food Corporation of India) आणि खाजगी एजन्सी या दोन्ही द्वारे भाताची खरेदी केली जाते. ते थेट शेतकऱ्यांकडून किमान आधारभूत किमतीवर खरेदी केले जाते आणि विविध कल्याणकारी योजनांतर्गत मागणी पूर्ण करण्यासाठी वापरले जाते. खरीप (उन्हाळा) आणि रब्बी (हिवाळा) या दोन्ही हंगामात भात पीक घेतले जाते. पण देशाच्या एकूण भात उत्पादनापैकी 80 टक्के उत्पादन खरीप हंगामातून मिळते.
खरीप हंगाम 2022-23 मध्ये उत्पादन घटण्याची शक्यता
कृषी मंत्रालयाच्या पहिल्या अंदाजानुसार, खरीप हंगाम 2022-23 मध्ये देशाचे भात उत्पादन सहा टक्क्यांनी घटून 104.99 दशलक्ष टन होईल असा अंदाज आहे. उत्पादनातील या घसरणीचे कारण म्हणजे मुख्य उत्पादक राज्यांमध्ये, विशेषतः झारखंडमध्ये कमी पावसामुळे भातशेतीखालील क्षेत्रामध्ये झालेली घट.
