Women’s Equality Day: महिला समानता द‍िवस का साजरा करतात? भारतात महिलांच्या समानतेची स्थिती काय आहे? पहा संपूर्ण माहिती

Women’s Equality Day 2024: महिला समानता दिन हा एक विशेष दिन आहे जो दरवर्षी २६ ऑगस्ट रोजी साजरा केला जातो. हा दिन अमेरिकेतील महिलांना मतदानाचा अधिकार मिळवून देणाऱ्या १९व्या दुरुस्तीच्या प्रमाणीकरणाच्या स्मरणार्थ आहे. १९७१ साली, प्रतिनिधी बेला अबझुग यांच्या प्रयत्नाने, अमेरिकेच्या काँग्रेसने हा दिन अधिकृतपणे 'महिला समानता दिन' म्हणून घोषित केला. या दिनाचा उद्देश महिलांच्या समानतेसाठी झालेल्या संघर्षाची आणि यशाची आठवण करून देणे हा आहे.      

हा दिन फक्त महिलांना मतदानाचा अधिकार मिळवून देण्याच्या ऐतिहासिक घटनेची आठवण करून देत नाही, तर महिलांच्या समानतेसाठी आजही सुरू असलेल्या संघर्षाचा संदेश देखील देतो. या दिनाच्या निमित्ताने, विविध कार्यालये, पुस्तकालये, संघटना आणि सार्वजनिक स्थळे विविध कार्यक्रम, प्रदर्शने, व्हिडिओ दाखवणे किंवा इतर उपक्रम राबवतात.      

या दिनाच्या माध्यमातून, महिला आणि पुरुष यांच्यातील समानतेच्या मुद्द्यावर जागरूकता निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला जातो. जागतिक स्तरावर, अनेक देशांनी महिलांना समान संधी आणि अधिकार देण्यासाठी महत्वपूर्ण पावले उचलली आहेत. मात्र, अजूनही अनेक देशांमध्ये महिलांच्या समानतेच्या मुद्द्यावर काम करण्याची गरज आहे.      

आपल्या देशात देखील महिला समानता दिन साजरा करून, आपण महिला आणि पुरुषांमध्ये समानता आणण्यासाठी एक सकारात्मक संदेश पाठवू शकतो. हा द‍िन साजरा केल्यामुळे महिलांना त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्याची प्रेरणा मिळते आणि समाजातील सर्वांना समानतेचे महत्व समजून घेण्याची संधी मिळते.      

महिलांना समान कामासाठी समान पगाराचे आव्हान      

महिला आणि पुरुषांच्या कामामध्ये कोणताही फरक नसतानाही, महिलांना कमी पगार मिळण्याची समस्या आजही तितकीच गंभीर आहे. भारतासह जगभरातील अनेक देशांमध्ये ही समस्या दिसून येते. याचे प्रमुख कारण म्हणजे सामाजिक रूढी आणि पूर्वग्रह, ज्यामुळे महिलांच्या कामाची किंमत कमी लेखली जाते. हे न केवळ व्यक्तिगत आयुष्यात, तर व्यावसायिक क्षेत्रातही परिणामकारक ठरते.      

दुसरीकडे, व्यावसायिक जगतात महिलांना पुरुषांऐवढेच समान स्थान मिळायला हवे. परंतु, वरिष्ठ पदांवर महिलांची संख्या कमी असल्याने, त्यांच्या पगारातही भेदभाव होतो. त्यामुळे महिलांना आपल्या कार्यक्षमतेनुसार योग्य पगार मिळवण्यासाठी अधिक संघर्ष करावा लागतो. तथापि, अनेक देशांनी महिलांना समान पगार देण्यासाठी कायदे आणि नीतिगत पावले उचलली आहेत. यामध्ये लैंगिक पारदर्शकता आणि पगार तपासणी सारख्या उपाययोजनांचा समावेश आहे, जे महिलांना त्यांच्या हक्कासाठी लढण्यास मदत करतात.      

भारतातील परिस्थिती अजूनही सुधारण्याच्या मार्गावर आहे. येथील सरकारने समान पगाराच्या धोरणांवर भर देऊन विविध उपक्रम राबवले आहेत, परंतु अजूनही अनेक स्थानिक स्तरावरील बदलांची गरज आहे. महिलांना सशक्त करणे आणि त्यांच्या कामाची योग्य किंमत देणे हे भारतासाठी एक मोठे आव्हान आहे.      

समान पगारासाठी आवश्यक उपाय:      

ह्या उपायांच्या मदतीने भारतातील महिला आणि पुरुष यांच्यातील पगारातील अंतर कमी करण्यास मदत होऊ शकेल.      

जागतिक पातळीवरील महिलांच्या समानतेची स्थ‍िती      

जगभरातील देशांनी महिलांना समान कामासाठी समान पगार देण्याच्या दिशेने मोठी प्रगती केली आहे. यासाठी विविध देशांनी कायदे, नियम आणि धोरणे तयार केली आहेत. उदाहरणार्थ, स्वीडन आणि नॉर्वे या देशांनी लैंगिक समानता प्रोत्साहनासाठी विशेष उपाययोजना आखल्या आहेत. या देशांमध्ये कंपन्यांना लैंगिक पगार तफावत कमी करण्यासाठी प्रोत्साहन आणि सहाय्य दिले जाते.      

अमेरिका, युनायटेड किंगडम आणि कॅनडा यासारख्या विकसित देशांमध्ये सुद्धा महिलांना समान कामासाठी समान पगार देण्यासाठी कठोर नियम आणि कायदे आहेत. तथापि, या देशांमध्ये अजूनही लैंगिक पगार तफावत आढळते, परंतु त्यात मोठ्या प्रमाणात घट झालेली दिसून येते.      

आशियाई देशांमध्ये सुद्धा प्रगती दिसून येते पण त्याची गती इतर विकसित देशांपेक्षा कमी आहे. उदाहरणार्थ, भारत आणि चीनमध्ये महिलांना समान पगार देण्याच्या दिशेने प्रयत्न केले जात आहेत पण अजूनही त्यावर बरेच काम करण्याची गरज आहे.      

आकडेवारी पाहता, जगभरातील देशांनी महिलांच्या अधिकारांसाठी मोठी प्रगती केली आहे पण समान कामासाठी समान पगाराच्या संदर्भात अजूनही बरेच काम करण्याची गरज आहे. महिला आणि पुरुषांमध्ये पगाराच्या समानतेसाठी सतत प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.      

जागतीक आकडेवारीनुसार पुरुषांच्या तुलनेत महिलांचे पगार      

ही सारणी जगभरातील विविध देशांमधील महिला आणि पुरुषांच्या पगारातील फरक दर्शविते.      

महिलांच्या समानते व‍िषयी भारतातील स्थिती      

भारतातील महिलांना कामाच्या ठिकाणी अनेक प्रकारच्या आव्हानांचा सामना करावा लागतो, ज्यामध्ये समान कामासाठी समान पगार मिळवणे हे एक मोठे आव्हान आहे. भारतात, महिला आणि पुरुष यांच्यातील पगारातील अंतर हे जागतिक सरासरीपेक्षा जास्त आहे. या गोष्टीचे मुख्य कारण म्हणजे सामाजिक आणि सांस्कृतिक पूर्वग्रह, शैक्षणिक आणि व्यावसायिक संधींमध्ये भेदभाव आणि महिलांच्या कामाच्या क्षमतेबद्दलची चुकीची समजूत.      

भारतातील आर्थिक सर्वेक्षणांनुसार, महिला आणि पुरुषांमध्ये पगारातील अंतर हे खूप आहे, जे क्षेत्र आणि उद्योगानुसार बदलते. हे अंतर विशेषत: उच्च-तंत्रज्ञान आणि व्यवस्थापनाच्या क्षेत्रात अधिक दिसून येते. महिलांना त्यांच्या पुरुषांच्या तुलनेत कमी वेतन दिले जाते, ज्यामुळे त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यावर परिणाम होतो.      

सरकारने या समस्येवर उपाय योजना करण्यासाठी विविध योजना आणि कायदे अंमलात आणले आहेत, परंतु अजूनही अनेक ठिकाणी हे पूर्णपणे राबवले जात नाहीत. याचा एक मोठा कारण म्हणजे जनजागृतीचा अभाव आणि शासनाच्या योजनांची माहिती पोहोचण्यात अडचणी.      

भारतात महिलांना समान पगार मिळवून देण्यासाठी आणखी काय केले जाऊ शकते, यावर विचार करणे गरजेचे आहे. सरकार आणि समाजाने मिळून काम केल्यास या दिशेने खरोखरीच प्रगती होऊ शकते.      

दक्ष‍िण आशियामधील देशांची महिला समानतेची आकडेवारी      

भारताने काय करावे      

१. कठोर कायदे आणि धोरणे तयार करणे:      

भारत सरकारने महिलांना समान पगाराची हमी देण्यासाठी कठोर कायदे आणि धोरणे आणावीत. यासाठी कायद्यात सुधारणा करून समान पगाराचे अधिकार सुनिश्चित करावेत आणि या कायद्याचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कडक कारवाई करावी.      

२. शिक्षण आणि प्रशिक्षण योजना विकसित करणे:      

महिलांना व्यावसायिक शिक्षण आणि प्रशिक्षण देऊन त्यांना उच्च पदांसाठी योग्य बनवण्याची गरज आहे. त्यासाठी सरकारने विशेष शैक्षणिक योजना आणि कार्यक्रम राबवून महिलांना अधिकाधिक संधी प्रदान कराव्यात.      

३. सामाजिक जाणीव जागृती मोहिम चालवणे:      

समाजातील गैरसमज आणि पूर्वग्रह दूर करण्यासाठी सामाजिक जाणीव जागृती मोहिमा चालवणे गरजेचे आहे. या मोहिमेतून महिला आणि पुरुषांमधील समानतेबद्दलची माहिती पसरवून लोकांमध्ये सकारात्मक बदल घडवून आणावा.      

४. महिला स्वायत्ततेसाठी प्रोत्साहन देणे:      

महिलांना स्वत:चे व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आणि स्वायत्तता प्राप्त करण्यासाठी आवश्यक आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान करावे. यासाठी विशेष कर्ज योजना आणि अनुदानाची सुविधा देण्यात यावी.      

५. महिलांच्या सुरक्षिततेची हमी देणे:      

कामाच्या ठिकाणी महिलांच्या सुरक्षिततेसाठी ठोस उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. कार्यस्थळी लैंगिक छळ आणि भेदभाव रोखण्यासाठी कडक धोरणे आणि सुरक्षा उपाय योजना अंमलात आणाव्यात.      

महिला समानता दिन हा फक्त एका दिवसाच्या स्मरणार्थ नव्हे तर तो आपल्या समाजात महिला आणि पुरुषांमध्ये समानता निर्माण करण्याच्या दिशेने एक सतत चालू असलेला प्रयत्न आहे. या दिनाचे औचित्य साधून आपण सर्वांनी महिलांना समान संधी आणि अधिकार प्रदान करण्याच्या मार्गावर पुढे चालण्याची गरज आहे. याचे महत्त्व आपल्याला समजून घेतले पाहिजे आणि त्यासाठी ठोस पावले उचलणे आवश्यक आहे.      

आपल्या समाजात महिला आणि पुरुष दोघांनाही समान संधी दिली जात असताना त्यांच्यातील भेदभाव आणि असमानता दूर करण्याची जबाबदारी प्रत्येकाची आहे. महिलांना समान कामासाठी समान पगार, समान संधी आणि अधिकार मिळवून देण्यासाठी समाजाच्या प्रत्येक स्तरावर प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. त्यामुळे आपण सर्वांनी हा दिवस फक्त साजरा करण्यापेक्षा त्याचे मूल्य समजून घेऊन प्रत्येकाने योगदान द्यावे अशी अपेक्षा आहे.