Table of contents [Show]
मातृत्व आणि पितृत्व रजा (Maternity and Paternity leave)
Maternity and Paternity leave: मातृत्व व पितृत्व रजा हे दोन्ही महत्वपूर्ण घटक आहेत जे एका कर्मचाऱ्याच्या जीवनात महत्त्वाची भूमिका निभावतात. भारत सरकारने २०१७ मध्ये मातृत्व लाभ विधेयक पास केला, ज्यामुळे महिलांना २६ आठवड्यांपर्यंत मातृत्व रजा (Maternity Leave) मिळू शकते, जी आधी केवळ १२ आठवड्यांची होती. पितृत्व रजा (Paternity Leave) भारतात अजूनही अनिवार्य नाही आणि खासगी संस्थांना ती देण्याची सक्ती नाही. मात्र, आंतरराष्ट्रीय संस्था जसे की Microsoft या कंपन्यानी पितृत्व रजा देण्याची सुरुवात केली आहे.
मातृत्व रजा (Maternity Leave) म्हणजे काय?
Maternity and Paternity leave: मातृत्व रजा हा एक महिला कर्मचाऱ्याला मिळणारी तिच्या गर्भधारणा आणि प्रसूतीच्या काळात आवश्यक आराम आणि बाळाची काळजी घेण्यासाठी मिळणारी सुविधा आहे. भारतातील कायद्यानुसार, महिला कर्मचारी जर ती आपल्या नोकरीवर गेल्या १२ महिन्यात ८० दिवसांहून अधिक कालावधी काम केले असेल तर तिला २६ आठवड्यांपर्यंतची मातृत्व रजा मिळू शकते. ही रजा महिलेच्या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याची काळजी घेण्यासाठी, तसेच तिच्या नवजात बाळाशी एक भावनिक बंध निर्माण करण्यासाठी महत्वपूर्ण आहे. याद्वारे महिलांना काम आणि कुटुंब दोन्हींच्या मध्ये समतोल साधण्याची संधी मिळते, ज्यामुळे त्या आपल्या पेशावर आणि आईपणावर एकसाथ लक्ष केंद्रित करू शकतात.
पितृत्व रजा (Paternity Leave) म्हणजे काय?
पितृत्व रजा (Paternity Leave) हा पुरुष कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या नवजात बाळाच्या जन्मानंतर बाळासोबत वेळ घालवण्याची आणि बाळाची काळजी घेण्याची संधी देणारा एक अधिकार आहे. भारतातील सरकारी सेवकांसाठी, पितृत्व रजा साधारणतः १५ दिवसांची असते, परंतु खासगी क्षेत्रात ही सुविधा आवश्यक नाही आणि कंपनीच्या धोरणानुसार ठरवली जाते. पितृत्व रजेचा उद्देश म्हणजे एका पुरुषाला त्याच्या बाळासोबत भावनिक बंध तयार करण्याची आणि आईच्या प्रसूती नंतरच्या काळात साथ आणि सहाय्य करण्याची संधी देणे. जरी भारतात पितृत्व रजा सर्वत्र अनिवार्य नसली तरी काही खासगी कंपन्या पुढाकार घेऊन पुरुष कर्मचाऱ्यांना ही सुविधा देत आहेत, ज्यामुळे कर्मचारी त्यांच्या कुटुंबासोबत गुणवत्तापूर्ण वेळ घालवू शकतात आणि मातृत्व रजेच्या धोरणाशी सुसंगत राहू शकतात.
मातृत्व व पितृत्व रजा (Maternity and Paternity leave) कसे मागावे?
१. आपल्या अधिकाऱ्याशी संवाद साधा: आपल्या मानव संसाधन विभागाशी (HR) संवाद साधून तुमच्या परिस्थितीबद्दल माहिती द्या.
२. अधिकृत नियमांचे अनुसरण करा: तुमच्या संस्थेच्या नियमावली आणि शर्तींचे अनुसरण करा जेणेकरून रजेसाठी योग्य ती प्रक्रिया पाळली जाईल.
३. आवश्यक दस्तऐवज सज्ज करा: जन्माचा प्रमाणपत्र, डॉक्टरची सूचना, इत्यादी दस्तऐवजे सज्ज करून ठेवा.
बाळाचे स्वागत करण्यासाठी तयारी
- आर्थिक तयारी: बाळाच्या आगमनाची आर्थिक तयारी करा, जसे की बचत आणि बजेटिंग.
- घरातील बदल: बाळाच्या आगमनासाठी घरातील बदल करा, जसे की बाळाचे खोली तयार करणे.
- मनस्थिती तयार करणे: मातृत्व किंवा पितृत्वाच्या नवीन भूमिकेसाठी मानसिक तयारी करणे आवश्यक आहे.
मातृत्व आणि पितृत्व रजा हा केवळ कायदेशीर अधिकारच नाहीत तर त्या एका नवजात बाळाच्या जीवनातील महत्त्वपूर्ण घटक आहेत. त्यामुळे, पालक म्हणून तुमच्या अधिकारांबद्दल जाणून घेणे आणि त्यांचा योग्य तो वापर करणे आवश्यक आहे.
