शेअर मार्केटमधील गुंतवणुकीवर किती टॅक्स भरावा लागतो?

वाढत्या महागाईत भविष्यासाठी आर्थिक तरतूद करणे गरजेचे आहे. यासाठी अनेक गुंतवणूकदार सध्या शेअर बाजार आणि म्युच्युअल फंडात गुंतवणुकीला पसंती देत आहेत. शेअर मार्केट आणि म्युच्युअल फंडात नवीन गुंतवणूकदार गुंतवणूक करत आहेत. पण अनेक गुंतवणूकदारांना शेअर बाजारातून आणि म्युच्युअल फंडातून मिळणाऱ्या नफ्यावर कर भरावा लागतो किंवा तो किती भरावा लागतो हे माहित नसतं. शेअर्स मध्ये तुम्ही अल्प मुदत आणि दीर्घ मुदतीसाठी गुंतवणूक करता. या दोन्ही मुदत प्रकारासाठी वेगवेगळ्या प्रमाणात कर आकारला जातो. जर तुम्ही शेअर्समध्ये गुंतवणूक केली असेल आणि अल्प मुदतीचा भांडवली नफा असेल, तर या गुंतवणुकीतून मिळणाऱ्या नफ्यावर 15 टक्के कर आकारला जातो. तर दीर्घकालीन भांडवली नफा 1 लाखांपर्यंत करमुक्त आहे. भांडवली नफा त्यापेक्षा जास्त असल्यास 10 टक्के कर आकारला जातो. भांडवली नफ्याचा नियम म्युच्युअल फंडांनाही लागू होतो. मात्र डेट फंड आणि इक्विटी फंडांसाठी हा नियम वेगळा आहे. 

अल्प मुदतीतील भांडवली नफा (Short Term Capital Gain Tax)

आपण 12 महिन्यांच्या आत शेअर्सची विक्री करुन नफा कमावला तर त्या नफ्याला अल्प मुदतीतील भांडवली नफा असे म्हणतात. यावर 15 टक्के कर भरावा लागतो. मात्र शेअर्स विक्रीत तोटा झाल्यास पुढील 8 वर्षे तो तोटा दाखवू शकता.

दीर्घ मुदतीतील भांडवली नफा (Long Term Capital Gain Tax)

12 महिन्यांपर्यंत शेअर्स ठेवून नंतर ते विकून त्यातून नफा कमावला तर त्याला दीर्घ मुदतीतील भांडवल लाभ असे म्हणतात. यामध्ये 1 लाख रुपयांपेक्षा जास्त नफा झाला असेल तरी त्यावर 10 टक्के कर द्यावा लागेल. तोटा झाल्यास तो पुढे 4 वर्षे दाखवू शकता. दीर्घ मुदतीतील भांडवल लाभानेच तोट्याची वजावट केली जाऊ शकते.

डे-ट्रेडिंग (Day Trading)

शेअर्स (Shares) आज विकत घेऊन आजच विकत असाल आणि त्याची डिलिव्हरी (Delivery) घेत नसाल तर त्यातून मिळणारा नफा हा व्यावसायिक उत्पन्न मानले जाते. त्यामुळे एकूण उत्पन्नात ते जोडले जाते आणि प्राप्ती कराच्या स्लॅबनुसार (Income Tax Slab) त्यावर कर आकाराला जातो. यात नुकसान झाले असेल तर ते पुढे दाखवता येते. मात्र फक्त चार वर्षांसाठी. या उत्पन्नातील तोटा फक्त याच उत्पन्नातूनच वजावट केला जाऊ शकतो.

इक्विटी फंड (Equity Fund)

वर्षभराच्या आत इक्विटी म्युच्युअल फंडाच्या (Equity Mutual Fund)  (यात 60 टक्क्यांपेक्षा जास्त गुंतवणूक इक्विटीमध्ये असते) युनिट विक्रीतून मिळणाऱ्या नफ्यावर 15 टक्के अल्प मुदती भांडवली नफा कर आणि 4 टक्के अधिभार (Cess) आकाराला जातो. गुंतवणुकीचा कालावधी एका वर्षापेक्षा जास्त असेल तर 10 टक्के दीर्घ मुदतीचा भांडवली नफा कर आणि 4 टक्के अधिभार आकाराला जातो. हा नफा 1 लाख रुपयांपेक्षा कमी असेल तर त्यावर कोणताही कर आकाराला जात नाही. तसेच इक्विटी म्युच्युअल फंडांनी दिलेला लाभांश (Dividend) करमुक्त असतो. परंतु एएमआय 11.648 टक्के दरानं लाभांश वितरण कर (Dividend Distribution Tax DDT) भरतात.

डेब्ट फंड (Debt fund)

डेटफंडामध्ये (Debt Funds) अल्प-मुदतीच्या भांडवली नफ्यासाठी किमान कालावधी 3 वर्षे आहे. गुंतवणूकीला 3 वर्षे पूर्ण होण्याआधी विक्री केल्यास त्यातून झालेल्या नफा गुंतवणूक दाराच्या उत्पन्नात समाविष्ट केला जातो आणि त्यावर प्राप्ती कराच्या (Income Tax) स्लॅबनुसार कर आकारला जातो. 3 वर्षांनंतर विक्रीतून मिळणाऱ्या नफ्यावर 20  टक्के कर आकाराला जातो. या फंडातील गुंतवणूकीत तोटा झाल्यास तो तुम्ही 8 वर्षांपर्यंत पुढे दाखवता येतो. कोणत्याही उत्पन्नात त्याचा समावेश करू शकता. डेट फंडांमध्ये गुंतवणूकदारांना लाभांश वितरित करण्यापूर्वी फंड हाउसेस (Fund Houses) 29.120 टक्के दरानं लाभांश वितरण कर (Dividend Distribution Tax DDT) भरतात.

गुंतवणूक करताना आपल्या गुंतवणुकीवर किती टॅक्स भरावा लागेल. याचे गणित  मांडून हा टॅक्स भरणे गरजेचे आहे. अन्यथा  इन्कम टॅक्स विभागाकडून जास्तीचा टॅक्स आकारण्याची शक्यता आहे.