दूरसंचार विभागाने (Department of Telecom) भारतीय मोबाइल फोन वापरकर्त्यांचे "सिम स्वॅप" फसवणुकीपासून (SIM swap fraud) संरक्षण करण्यासाठी नवीन नियम आणि प्रक्रिया तयार केल्या आहेत. व्होडाफोन, रिलायन्स जिओ, बीएसएनएल, एअरटेल आदी दूरसंचार सेवा पुरवठादारांसाठी ही नवी धोरणे बंधनकारक असतील. सुधारित प्रक्रियेस मोबाइल फोन वापरकर्त्यांच्या सक्रिय सहभागाची आवश्यकता असेल.
BSNLने 'एसएमएस'साठी नवीन नियमांची सक्ती केली
मोबाइल फोन वापरकर्त्यांना नियमितपणे फसवणुकीला सामोरे जावे लागते. यामध्ये गोपनीय माहिती उघड करण्यासाठी लोकांना फसवण्याचा प्रयत्न करणारे घोटाळेबाज, वापरकर्त्यांना फसव्या लिंक्सवर क्लिक करण्यास सांगणे यासारख्या बऱ्याच गोष्टींचा समावेश होतो.
स्विम स्वॅप फसवणूक (What is SIM swap fraud?)
सिम स्वॅप फसवणूक प्रामुख्याने गंभीर आहे कारण त्यास मोबाईल वापरकर्त्यांच्या प्रत्यक्ष सहभागाची आवश्यकता नाही. खरं तर, फसवणूक करणारे लोक गुन्हेगारी अंमलात आणण्यासाठी सध्या दूरसंचार क्षेत्रात असलेल्या पळवाटांचा सक्रियपणे फायदा घेतात. भारताच्या दूरसंचार सेवा प्रदात्यांकडे आता या त्रुटी दूर करण्याच्या उद्देशाने नवीन नियम आणि धोरणे आहेत.
एसएमएस सेवा ब्लॉक होणार (SMS Block)
डीओटीच्या नव्या नियमानुसार रिलायन्स जिओ, बीएसएनएल, एअरटेल, एमटीएनएल आणि व्होडाफोन-आयडिया या दूरसंचार पुरवठादार कंपन्यांनी सिम स्वॅप किंवा अपग्रेड प्रक्रियेदरम्यान एसएमएस सेवा (येणारे आणि आउटगोइंग दोन्ही) ब्लॉक करणे आवश्यक आहे. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, टेलिकॉम सेवा प्रदात्याला (प्रोव्हायडरला) सिम कार्ड बदलण्यासाठी किंवा अपग्रेड करण्यासाठी लागणाऱ्या वेळेत एसएमएस सेवा ब्लॉक करावी लागते.
एसएमएस ब्लॉकिंग सिस्टम सिम स्वॅप फ्रॉडला कसा लगाम लावते?
बँकिंगसह अनेक सेवांसाठी मोबाइल क्रमांक हा एक अविभाज्य आणि महत्त्वाचा घटक बनला आहे. आर्थिक सेवांसाठी वन टाइम पासवर्ड (ओटीपी) सारखे सुरक्षेशी संबंधित बहुतेक संदेश एसएमएस प्लॅटफॉर्मवर वितरित केले जातात. आर्थिक व्यवहार, नेटसेक्युअर कोड आणि इतर संवेदनशील माहिती किंवा व्यवहारांसाठी ओटीपी प्राप्त करण्यासाठी भारतीय एसएमएसवर अवलंबून असतात. अगदी टू फॅक्टर ऑथेंटिकेशन (2एफए) देखील एसएमएसवर अवलंबून असते.
हे मेसेज इंटरसेप्ट करण्यासाठी आणि फसवे व्यवहार राबवण्यासाठी स्कॅमर्स डुप्लिकेट सिमकार्ड मिळवण्याचा प्रयत्न करतात. फसवणूक करणारे लोक दूरसंचार सेवा पुरवठादारांच्या प्रतिनिधींशी संपर्क साधतात, अनेकदा हरवलेल्या मोबाइल फोनच्या बहाण्याने आणि त्यांच्या संभाव्य बळीचे सिमकार्ड सुरक्षित करतात. डुप्लिकेट सिम कार्डद्वारे, घोटाळेबाज पीडितेची तोतयागिरी करू शकतात आणि गोपनीय ओटीपी आणि तत्सम संदेश मिळवू शकतात.
दूरसंचार विभागाच्या नवीन नियमांनुसार दूरसंचार सेवा प्रदात्यांना सिम स्वॅप प्रक्रियेत मोबाइल फोन वापरकर्त्यांना सामील करण्यास सांगितले आहे. सिम अपग्रेड, रीइश्युएशन किंवा स्वॅप्ससाठीच्या विनंत्या हाताळताना सरकारी प्राधिकरणाने कन्फर्मेशनसाठी अधिक कठोर नियम करण्यात आले आहेत. पूर्वी, फसवणूक होणाऱ्यांना या प्रक्रियेबद्दल अनभिज्ञता वाटत असे. पण पुढे जाऊन टेलिकॉम कंपन्यांना सिम कार्ड किंवा फोन नंबरमध्ये बदल करण्यासाठी कोणत्याही विनंत्या ग्राहकांना कळवाव्या लागतील. पडताळणी प्रक्रियेने हे सुनिश्चित केले पाहिजे की विनंती वैध सिमकार्ड धारकाकडून करण्यात आली आहे. ग्राहकाने कोणत्याही क्षणी सिमकार्ड अपग्रेड रिक्वेस्ट नाकारली तर टेलिकॉम कंपन्यांना ही प्रक्रिया तातडीने थांबवावी लागेल.
