Budget 2024: अर्थसंकल्प २०२४ हा नवीन आणि स्थिर आर्थिक परिवर्तनाचा दर्शक आहे. यामध्ये अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी, भारताच्या आर्थिक विकासाच्या दीर्घकालीन ध्येयांवर भर दिला आहे. या अर्थसंकल्पामध्ये, कर दरांमध्ये कोणतेही बदल न करण्याचा निर्णय घेतला आहे ज्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना आर्थिक स्थिरतेचा आणि विश्वासाचा संदेश दिला गेला आहे. यामुळे, आर्थिक समृद्धी आणि स्थिरता यांच्या माध्यमातून भारताच्या भविष्यातील प्रगतीचे दरवाजे उघडले गेले आहेत.
Table of contents [Show]
आर्थिक स्थिरता आणि विकास
अर्थसंकल्प २०२४ मध्ये, आर्थिक स्थिरता आणि विकास हे दोन महत्त्वपूर्ण स्तंभ आहेत. वर्तमान आर्थिक स्थितीत, कर दरांमध्ये कोणत्याही प्रकारचे बदल न करण्याचा निर्णय हा या अर्थसंकल्पामध्ये घेतला आहे. हे करदात्यांसाठी एक स्वागतार्ह आणि संतुलनात्मक पाऊल आहे. त्याच वेळी, आर्थिक विकासाच्या प्रयत्नांमध्ये सरकारने जोर दिला आहे की, ते सर्वांसाठी समावेशक असावे. या अर्थसंकल्पामध्ये, ग्रामीण भागातील विकासापासून ते शहरी भागातील उद्योगांपर्यंत सर्व क्षेत्रांच्या विकासावर लक्ष केंद्रित केले गेले आहे.
कृषी आणि पर्यटन क्षेत्रांना अधिक प्राधान्य
अर्थसंकल्पात कृषी आणि पर्यटन हे दोन प्रमुख क्षेत्र आहेत, ज्यांना विशेष प्राधान्य देण्यात आले आहे. कृषी क्षेत्रात, कापनी नंतर क्रियाकलापांमध्ये गुंतवणूक आणि दुध उत्पादक शेतकर्यांना सबलीकरणाच्या उपायांची घोषणा केली गेली आहे. पर्यटन क्षेत्रात, राज्यांना व्याजमुक्त कर्जे देण्यात येणार असून, यामुळे पर्यटनाचा विकास आणि रोजगारनिर्मितीला चालना मिळेल. उडान योजनेअंतर्गत नवीन हवाई मार्गांची घोषणा देखील केली गेली आहे, ज्यामुळे देशाच्या अंतर्गत विमान सेवेत वाढ होणार आहे.
आर्थिक घोषणा आणि विकास
या अर्थसंकल्पामध्ये, Capex outlay आणि वित्तीय धोरणांवर विशेष भर देण्यात आला आहे. ११.११ लाख कोटी रुपयांची Capex निर्गमित करण्यात आली आहे, जी GDP च्या ३.४ टक्के इतकी आहे. ही रक्कम मुख्यत्वे देशाच्या आधारभूत संरचनात्मक विकासासाठी वापरली जाणार आहे. वित्तीय तूटीचे लक्ष्य ५.८ टक्क्यांवर ठेवले गेले आहे, जे आर्थिक स्थिरतेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. तसेच, सरकारने २०२५-२६ पर्यंत वित्तीय तूटी ४.५ टक्क्यांपर्यंत कमी करण्याचा उद्देश ठेवला आहे.
रेल्वे आणि PLI योजना
रेल्वे क्षेत्रातील आधुनिकीकरण हा या अर्थसंकल्पाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. ४०,००० सामान्य डब्बे वंदे भारत गतीवान डब्ब्यांमध्ये बदलण्यात येणार आहेत, ज्यामुळे रेल्वे प्रवास अधिक सुखद आणि वेगवान होईल. तसेच, उद्योग क्षेत्रातील विकासासाठी PLI योजनेला ६,२०० कोटी रुपये विनियोजित केले गेले आहेत. ही योजना निर्माण आणि निर्यात क्षेत्राला चालना देणारी आहे. यामुळे उद्योगांना नवीन तंत्रज्ञान आणि कौशल्य विकसित करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल आणि त्यामुळे देशाच्या आर्थिक विकासाला गती मिळेल.
भारताच्या विकासाची दिशा
Budget 2024: अर्थसंकल्प २०२४ मध्ये भारताच्या विकासाची एक स्पष्ट दिशा निर्देशित केली गेली आहे. यामध्ये देशाच्या अनेक क्षेत्रांमध्ये सुधारणा आणि वाढीचे वेगवान कार्यक्रम समाविष्ट केले गेले आहेत. अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी पूर्व भारताला देशाच्या विकासाचे प्रमुख केंद्र म्हणून ओळखले आहे असे स्पष्ट केले. त्यांचा हा उद्देश आहे की पूर्व भारताच्या विकासाद्वारे सर्वांगीण राष्ट्रीय विकासाला चालना मिळेल. तसेच, महिलांच्या उच्च शिक्षणातील सहभागाच्या वाढीचा उल्लेख करून या बजेटने समाजातील महिला आणि तरुणांच्या विकासाला महत्व दिले आहे.
दुसरीकडे, या बजेटने गेल्या दशकात भारताच्या आर्थिक परिस्थितीमध्ये झालेल्या महत्त्वपूर्ण सुधारणांची आणि विकासाची दिशा स्पष्ट केली आहे. यामध्ये जन-धन खाती, त‍िहेरी तलाकचे निषेध, आणि पार्लमेंटमध्ये महिलांसाठी एक-तृतीयांश जागांचे आरक्षण यासारख्या सामाजिक उपक्रमांचा समावेश आहे. हे सर्व उपाय भारताच्या आर्थिक विकासाच्या दिशेने उच्च आणि सकारात्मक पावले आहेत.
कर आणि महसूल
Budget 2024: कर आणि महसूल हे अर्थसंकल्पाचे एक महत्त्वपूर्ण भाग आहेत. या बजेटमध्ये, अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी कर प्रणालीत सुधारणा आणि करदात्यांच्या सेवेत वाढ करण्याच्या दिशेने विविध उपायांची घोषणा केली आहे. यामध्ये कर परताव्याची प्रक्रिया कालावधी ९३ दिवसांवरून १० दिवसांपर्यंत कमी करण्यात आली आहे, जी करदात्यांसाठी एक मोठी सुविधा आहे. तसेच, GST च्या कर आधारात दुप्पट वाढ आणि २०१४ पासून प्रत्यक्ष कर संकलनात तिप्पट वाढ यामुळे कर प्रणाली अधिक मजबूत आणि पारदर्शक बनली आहे.
याशिवाय, या बजेटमध्ये सरकारने जुन्या वादग्रस्त कर मागण्या माफ करण्याची घोषणा केली आहे. हे पाऊल एक कोटी करदात्यांना लाभ देणारे आहे. तसेच, निवृत्ती निधीसाठी काही कर सवलती देण्याचे प्रस्तावित केले गेले आहेत, ज्यामुळे नागरिकांना आर्थिक स्थिरता आणि सुरक्षितता मिळेल.
अर्थसंकल्प २०२४ हा भारताच्या आर्थिक विकासाच्या प्रवासातील एक महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड आहे. या बजेटमध्ये आर्थिक स्थिरता, समावेशक विकास, आणि सर्वांगीण प्रगतीचा आधार घेतला गेला आहे. यामध्ये कृषी, पर्यटन, आरोग्य, गृहनिर्माण, रेल्वे आणि उद्योग क्षेत्रांसाठी महत्त्वपूर्ण उपक्रम आणि योजना आखण्यात आल्या आहेत. हे सर्व उपाय देशाच्या विकासाच्या दिशेने उच्च आणि सकारात्मक पावले आहेत.
समाप्तीमध्ये, हे म्हणणे योग्य आहे की, या बजेटने भारताच्या आर्थिक विकासाचा एक स्थिर आणि सकारात्मक आधार निर्माण केला आहे. या बजेटमध्ये सामाजिक आणि आर्थिक समावेशकता यांचा समतोल साधण्यात आला आहे, ज्यामुळे भारताच्या सर्वस्तरीय विकासाला गती मिळेल. या बजेटमध्ये देशाच्या विकासाची नवीन दिशा आणि आशादायक भविष्याची आशा दिसून येते.
