SEBI action in Axis Mutual Fund Scam: बाजार नियामक सेबीने एक्सिस म्युच्युअल फंडाचे माजी मुख्य डीलर वीरेश जोशी यांच्यासह 20 जणांना शेअर बाजारात भाग घेण्यास प्रतिबंध केला. एक्सिस म्युच्युअल फंडाशी संबंधित फ्रंट रनिंग प्रकरणात ही कारवाई करण्यात आली आहे. सेबीने (SEBI: Securities and Exchange Board of India) सांगितले की त्यांनी कथित फ्रंट-रनिंग क्रियाकलापांद्वारे सुमारे 30.5 कोटी रुपयांचा चुकीचा नफा कमावला आहे आणि संबंधित संस्थांकडून ही रक्कम जप्त करण्याचे निर्देश दिले आहेत. सेबीने आपल्या आदेशात म्हटले आहे की, एक्सिस म्युच्युअल फंडाचे तत्कालीन प्रमुख वीरेश जोशी हे त्यांच्या मोठ्या क्लायंटच्या (Axis MF: Axis Mutual Fund) वतीने ऑर्डर देण्यापूर्वी विविध सिक्युरिटी मार्केट लुटताना दिसले होते.
सेबीनेने असा आरोप केला की जोशी यांनी इतर 'बेईमान संस्थां'सोबत मिळून एक्सिस एमएफसाठी फसवणूक योजना तयार केली होती. सेबीने आपल्या आदेशात दावा केला आहे की, मुख्य डीलर म्हणून काम करत असलेल्या जोशी यांच्याकडे एक्सिस एमएफसाठी ऑर्डर कधी द्यायची हे ठरवण्याचा अधिकार आहे. जोशी यांच्याशी अप्रत्यक्षपणे जोडलेल्या संस्था आणि व्यक्तींच्या ट्रेडिंग खात्यांवरून फ्रंट-रनिंग ट्रेडिंग ऑर्डर देण्यात आल्या होत्या.
एक्सिस एमएफवर काय परिणाम होईल? (What will affect Axis MF?)
नियामकाने म्युच्युअल फंड आणि त्याच्याशी संबंधित संस्थांना कारणे दाखवा आदेशही जारी केला आहे. तथापि, सेबीने फंड हाऊसविरुद्ध कोणतेही निर्देश जारी केलेले नाहीत आणि त्यांच्या व्यवसायावर परिणाम होणार नाही. फ्रंट-रनिंग हा शेअर मार्केटमध्ये ट्रेडिंग करण्याचा अनैतिक मार्ग आहे. एखाद्या मोठ्या क्लायंटसाठी ऑर्डर देण्यापूर्वी जेव्हा एखादा मालमत्ता व्यवस्थापक त्याच्या स्वत:च्या वैयक्तिक कमाईसाठी त्याच स्टॉकमध्ये स्थान घेतो तेव्हा फ्रंट-रनिंग असते. सेबीने सप्टेंबर 2021 ते 31 मार्च 2022 दरम्यान या प्रकरणाची चौकशी केली होती.
इनसाइ़़ड ट्रेडिंग रोखण्यासाठी सेबीची पावले (Prevent insider trading)
एक्सिस अॅसेट मॅनेजमेंटच्या अधिकाऱ्यांवर सेबीने कारवाई केली आहे. गोपनीय माहिती सार्वजनिक होण्यापूर्वी त्याचा फायदा घेणे, म्हणजेच परीक्षेपूर्वी पेपर फुटल्यासारखाच हा प्रकार आहे. एक्सिस अॅसेट मॅनेजमेंटच्या अधिकाऱ्यांच्या या कृत्यामुळे आता संपूर्ण म्युच्युअल फंड उद्योग संशयाच्या भोवऱ्यात आला असून गुंतवणूकदारांच्या संरक्षणासाठी नियामक सतर्क झाले आहेत. भांडवली बाजार नियामक सेबी (SEBI) आता शेअर बाजारांप्रमाणेच म्युच्युअल फंड उद्योगाला इनसाइडर ट्रेडिंग कायद्याच्या कक्षेत आणणार आहे.
इनसाइडर ट्रेडिंग रोखण्यासाठी सेबीने 2015 मध्ये कडक नियम केले आहेत. हे नियम ज्यांना अप्रकाशित किंमत संवेदनशील माहिती (UPSI: Unpublished Price Sensitive Information) बद्दल माहिती आहे त्यांना लागू होतात. आतापर्यंत म्युच्युअल फंड उद्योगाला या नियमांपासून दूर ठेवले जात होते. मात्र आता त्यांना आपल्या कक्षेत आणण्याचा विचार सुरू आहे.
एक्सिस म्युच्युअल फंड कंपनीच्या रजिस्ट्रार आणि ट्रान्सफर एजंटने म्युच्युअल फंडाशी संबंधित महत्त्वाची माहिती पकडल्यानंतर योजनेचे सर्व युनिट विकले. त्यात, म्युच्युअल फंडाशी संबंधित महत्त्वाच्या लोकांनी काही विशिष्ट माहिती हाती आल्यावर युनिट काढून टाकले होते.
सेबीने प्रस्तावित केले आहे की म्युच्युअल फंड युनिट्सनाही इनसाइडर ट्रेडिंग नियम लागू केले जावेत. व्यापाराच्या सुधारित व्याख्येत सदस्यत्व घेणे, रिडीम करणे, स्विच करणे, खरेदी करणे, विक्री करणे, व्यवहार करणे किंवा कोणत्याही सिक्युरिटीजमध्ये सहमत होणे किंवा व्यवहार करणे समाविष्ट आहे.
इन्साइडर ट्रे़डिंग म्हणजे काय? (What is insider trading?)
इनसाइडर ट्रेडिंग हा व्हाईट कॉलर गुन्हा आहे. यामध्ये माहितीच्या आधारे आर्थिक फसवणूक केली जाते, त्याला इनसाइडर ट्रेडिंग असे म्हणतात. कोणताही फरक प्रकट होण्यापूर्वीच त्याचा फायदा घ्या. हे विशेषतः कंपनीतील महत्त्वाच्या माहितीच्या आधारे मोठ्या कंपनीच्या व्यवस्थापनाशी संबंधित व्यक्तीने केले आहे. इनसाइडर ट्रेडिंग सहसा शेअर मार्केटमध्ये होते. अद्याप सार्वजनिक न केलेल्या कंपनीच्या माहितीचा फायदा घेऊन बेकायदेशीरपणे शेअर्स विकून किंवा खरेदी करून नफा मिळवणे याला इनसायडर ट्रेडिंग म्हणतात.